Callisto Guatelli Paşa Kısaca Kimdir. (Besteci, Bando Şefi, İtalyan Müzisyen)
Callisto Guatelli (Guatelli Paşa, Bestekar, Şef, İtalyan Müzik Adamı)
İstanbul’a gelerek Osmanlı sarayında dört padişah döneminde görev yapan, Musika-i Hümayün şefliğini uzun süre yürüten Guateli, gerek devrin Türk musikisi eserlerini armonize ederek, gerekse Türk makamları çok sesli marşlar besteleyerek çok sesli müziğin Osmanlı topraklarında gelişimine katkı sağlamıştır. Mehmet Ali Bey, Klarnetçi Zati Bey, Saffet Bey gibi Tür müzisyenleri yetiştirmiştir Osmaniye Marşı, Aziziye Marşı, Osmanlı Sergi Marşı gibi popüler eserlerin bestecisidir.
26 Eylül 1819’da İtalya’nın Parma şehrinde doğan Callisto Guatelli 1830’da bir müzik okulunda talebeydi… Francesco Hiserich’ten (1772-1851) kontrabas ve Antonio de Cesari’den (1797-1853) şan dersleri alan Guatelli 1838’de okulunu bitirip tiyatrolarda koro şefliği yapmaya başladı. İstanbul’a tam olarak ne zaman geldiği bilinmiyor fakat 1846’da İstanbul gazetelerinde haberleri çıkmasından mütevellit 1840’ın başlarında geldiği tahmin ediliyor… 18 Aralık 1846 tarihinde Sultan Abdülmecid huzurunda bir piyano resitali verdi. Çırağan Sarayı’nda padişah ve maiyeti huzurunda bir solo piyano ile verilen bu resital için kendisine 5.000 kuruş ödenmiş…
Padişah’ın dikkatini çeken ve beğenilen Guatelli kaymakam rütbesiyle1856’da Muzikâ-i Hümâyûn’un başına tayin edilir. Callisto Guatelli, o sıralarda şehzade olan Ulu Hakan Sultan İkinci Abdülhamid Hân Hazretleri’ne de müzik dersleri vermiştir. Hem Şark ve hem de Garb müziği etrafında ince zevkleri olan cennetmekân Abdülhamîd Han’ın Batı Müziği hakkındaki ilk görüşlerinin Guatelli tarafından telkin edildiğini bu meyanda söyleyebiliriz…
1858’de d’Aranda Paşa ile anlaşmazlığı sebebiyle Muzikâ-i Hümâyûn’daki görevinden ayrıldı ve Saray Orkestrası’nın şefliğine getirildi… Tam on sene sonra, 1868’de, Muzikâ-i Hümâyûn’un başına ikinci defa geçti…
Batı Müziği’nin havasını sevdirmek için Türk motiflerinin sıklıkla kullanıldığı eserler besteleyen Guatelli, Abdülmecid devrinde “Arie Nazionali e Canti popolari Orientali antichi e moderni- Eski ve Yeni Millî Havalar ve Popüler Oryantal Şarkılar” başlıklı İtalyanca bir şarkı kitabı yayımladı. İki ciltlik bu eser, Sultan Abdülmecid’in ve kızlarının isimlerini taşıyan piyano için yazılmış yirmi dört şarkıdan oluşur ve İstanbul Üniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi’nde iki ciltlik kitabın birer nüshası hâlen vardır…
1860’da “Korno için Konçertino” isimli eserini besteler; bu eser 2003 senesinde Genel Kurmay’daki bir arşiv taraması neticesinde ortaya çıkmıştır ki, bu hâl bize, bugüne kadar “yönetici” dediğimiz ve meşguliyetleri hayatımıza bir sürü gayr-i tabiî kurallar koymakla maruf hükümet edenlerin, bu vasıtanın dümenini tutanlarca ne türlü hor ve başıboşça sürüldüğünü bir kez daha gösteriyor…
Don İzzet Paşa gibi ikinci vatanı İstanbul olan Guatelli, Sultan Abdülaziz devrinde bestelediği Marş-ı Sultanî (1875) sebebiyle “paşa” ünvanına lâyık görülerek rütbesi Mirliva’lığa, Tuğgeneralliğe yükseltildi! Guatelli Paşa, alaturka musikisine de alaka duymuş, piyano için çeşitli şarkı ve peşrevler bestelemiş ve bunları bastırmıştır…1899’da Osmanlı’nın kandilleri sönerken, ikinci vatanı İstanbul’da onun da bu dünyadaki hayat kandili sönmüş ve ışıltısını eserlerine havale ederek öteki âleme göçmüştür…
Guateli, gerek devrin Türk musikisi eserlerini armonize ederek, gerekse Türk makamları çok sesli marşlar besteleyerek çok sesli müziğin Osmanlı topraklarında gelişimine katkı sağlamıştır.
Mehmet Ali Bey, Klarnetçi Zati Bey, Saffet Bey gibi Tür müzisyenleri yetiştirmiştir.
Osmaniye Marşı, Aziziye Marşı, Osmanlı Sergi Marşı gibi popüler eserlerin bestecisidir.
CALLISTO GUATELLI, ÖNEMLİ ESERLERİ
- Osmanlı Kasîdesi,
- Sultan Abdulmecid- Inno nazionale Ottomane Sultan Abdul Medgid (1850),
- Refia sultan-Rafie Sultana (1850),
- Sultan Abdülaziz için 1861’de bestelediği Aziziye Marşı-Aziziye March,
- Osmaniye Marşı-Osmanie Marche (1861) ve
- 27 Şubat 1863’te Sultanahmet Meydanı’nda açılan Sergi-i Umûmi-i Osmanî çin bestelediği Osmanlı Sergi Marşı-Marche de l’exposition Ottomane gibi eserleri vardır…
- Osmanlı millî marşı olarak daha çok Don İzzet Paşa’nın marşları kullanılsa da Guatelli Paşa’nın Osmaniye Marşı bir süre millî marş olarak kullanılmıştır…
Callisto Guatelli Paşa’nın Sultan II. Abdülhamid Han gibi sanatkâr mizacı bilinen teferruatçı bir padişah devrinde dahî görev yeri değiştirilmemiş olması, onun kıymeti haiz bir sanatkâr olduğunun ayrıca delilidir
Osmanlı millî marşı olarak daha çok Don İzzet Paşa’nın marşları kullanılsa da Guatelli Paşa’nın Osmaniye Marşı bir süre millî marş olarak kullanılmıştır…
Osmanlı Sergi Marşı için “Rule Britania’dan” aparma diyenler de vardır; ikisi arasındaki benzer yahut farklı notalar hakkında bir şey diyemem de, bana göre ilk elden mânâ olarak tamamen zıd hisleri uyandırması bakımından dahî Sergi Marşı başlı başına bir orijinallik belirtir. Nasıl bir yazara başka bir yazarın kullandığı kelimelerden ötürü intihâl suçlaması yapılamaz ve işin özü üsluptur, bunun gibi, Osmanlı Sergi Marşı haşmetli girişi, hazin seyredişi ve dâüssılâ kokan havasıyla Şark hissiyatının, Garb Müziği’ne rakip olacak diğer eserlerimizin ilk nüvesini barındırır… Kaldı ki, Mehter Marşları’ndaki ritimlerden ilhâm alarak bestelenen Mozart’ın Ronda alla Turca-Türk Marşı için “bu mehterânın malıdır!” denilebilir mi?
