Sultan Abdülmecid Vakıflarından Çırağan Mecidiye Camii
Sultan Abdülmecid, 1839 yılında babası II. Mahmud vefat edince Osmanlı tahtına çıkmış ve 1861 yılındaki ölümüne kadar tahtta kalmıştır.
Kendisi batılı bir anlayış ve yaşam tarzına sahip olmasına rağmen Osmanlıların geleneksel vakıf uygulamasını devam ettirmiş, başta İstanbul olmak üzere Mekke, Medine ve Taif gibi kutsal topraklarla imparatorluğun değişik yerlerinde hayır eserleri inşa ettirmiştir. Bunlardan birisi de Çırağan’da bulunan Mecidiye Camii’dir.
Bir vaiz, iki imam, üç müezzin, bir kapıcı, gazcı ve mahfel-i hümâyûn bekçisi olmak üzere sekiz personelin görev yaptığı camide, ayrıca her yıl düzenlenen Sakal-ı şerif merasimine katılan görevliler de vardı.
Personelin giderleri vakıfların imparatorluk dâhilinde bulunan gayrimenkullerinden elde edilen gelirlerden karşılanmaktaydı.
Cami inşa edildikten sonra burada Cuma Selamlığı törenleri de yapılmaya başlanmış, padişah gidiş gelişlerinde saray ve cami görevlilerine bahşişler dağıtmıştır.
Sultan Abdülmecid ve Mecidiye Camii İnşat, Yapım, Mimarlık Bilgileri
Sultan II. Mahmud ile Bezmiâlem Valide Sultan’ın oğlu olan Sultan Abdülmecid, 25 Nisan 1823 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiştir.
Batılı bir eğitimle yetiştirilmiş ve batı tarzı bir yaşam sürmüş bir padişah olmasına rağmen, büyük bir hayırseverlik örneği göstererek imparatorluğun birçok yerinde çok sayıda hayrat yaptırmış bir padişahtır.
İstanbul’un Ortaköy, Çırağan, Maçka, Kadıköy gibi semtlerine camiler yaptırmakla kalmamış; Trabzon, Sakız, Romanya Dobruca, Beyrut, Mekke, Medine, Taif gibi yerlere de “Mecidiye” namıyla cami, muvakkithane, kütüphane gibi hayır eserleri yaptırarak yaşadığı yüzyıla “hayırsever” bir padişah olarak mührünü vurmuştur. Yirmi iki yıl saltanat sürmüş olan Sultan Abdülmecid’in hayratı şimdiye kadar akademik bir araştırmaya konu olmamıştır.
Biz bu makalede Sultan Abdülmecid’in Çırağan’da inşa ettirdiği camiyi konu edineceğiz.
Diğerlerinde olduğu gibi Sultan Abdülmecid’in Çırağan Sahil sarayı civarına inşa ettirdiği camiye de adına nispetle “Mecidiye” ismi verilmiştir.
Cami, Beşiktaş ilçesi Yıldız Mahallesi’nde, Çırağan Sarayı’nın arkasındaki Yıldız Parkı girişine doğru uzanan koru yolunun üzerinde yer almaktadır,
Güney bahçesinin önünden Çırağan Caddesi geçmektedir.
Caminin batı yönünde biri avluya (cümle kapısı), diğeri ise doğrudan camiye açılan (hünkâr kapısı) iki kapısı vardır.
Doğu yönünde Yahya Efendi yokuşu, kuzeyde ise Beşiktaş Emniyet Amirliği Polis Mühimmat deposu yer alan cami, avlu duvarları ile çevrilidir.
XIX. yüzyılda İstanbul’da inşa edilen mimari yapıların büyük çoğunluğu yüzyılın önemli mimar ailelerinden Balyanlar’a atfedilmektedir.
Ancak söz konusu yapıların bazıları için bu görüşe ihtiyatla yaklaşmak gerekmektedir.
Çünkü Balyanlara atfedilen eserlerden II. Mahmud Türbesi Mühendis Abdülhalim Efendi, Dolmabahçe Sarayı Tiyatrosu ile Baltalimanı Sahilsarayı İtalyan Gaspare Fossati, Taşkışla ve Harbiye Mektebi İngiliz Mimar William James Smith, Yıldız Hamidiye Camii Rum Nikolaki Efendi ve Sarayburnu Antrepoları’nın Alman August Jasmund tarafından yapılmış olması bu durumu doğrular niteliktedir.