Osmanlı sultanlarından II. Sultan Abdülhamid Han’ın hastanelere olan duyarlı kişiliği bu günkü Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin 1800’lü yıllardaki temelinin atılmasına vesile olmuştur.
Tıp Fakültesi eğitimi, Osmanlı döneminde; 1827 yılında 14 Mart Çarşamba günü Tıbhane adı altında Şehzadebaşı’nda Tulumbacı konağında açılmıştır. Dönemin Padişahı II. Mahmut’tur. Okul, Fransızca eğitimli hiç tatbikat yapılmadan sadece nazari olarak eğitim vermiştir.Daha sonra 1832’de Topkapı Sarayı içerisinde cerrahhane açılır. Yine eğitim nazari olarak devam eder.
1839 yılında iki mektep birleştirilerek bugün Galatasaray Lisesinin olduğu binada II. Sultan Abdülhamid tarafından Mekteb-i Tıbbiye olarak açılır ve öğrencilerine Sultan Mahmut tarafından üstünlük işareti olan nişanlar verilerek zamanın en iyi şartları sağlanmıştır. Bu dönemden sonra eğitim uygulamalı ve kuramsal olarak devam etmiş 239 öğrencisi ile 1843’te 67 mezun veren üniversitenin eğitimi yetersiz görülüp eğitim süresi 9 yıla çıkarılmış ve Tıbbiye İdadisi kurulmuştur. ( idadi sınıf hazırlık sınıfı olup, bundan sonraki sınıflar şahane adını almıştır. )
Tıbbiyeliler 1843’de ilk kez nöbet tutmaya başlamıştır.1867 yılında Askeri tıbbiye’nin bir bölümünde Mülki Tıbbiye Türkçe eğitimle devam etmiş, Eğitim süresi yine 6 yıla düşürülmüştür. İlerleyen yıllarda farklı binalarda Askeri ve Mülki Tıbbiye beraber eğitime devam etmiş 1903 yılında Tıbbiye-i Şahane şimdiki Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nin olduğu Haydarpaşa’ya taşınmıştır.
Haydarpaşa Tıbbiyesi, İstanbul Dar-ul Fünun’un (İstanbul Tıp) bir şubesi olarak, ilk reisi (başhekim) operatör Cemil Paşa idaresinde Kadın Doğum Hastalıkları Uzmanı Op. Dr. Besim Ömer Paşa, Kulak Burun Boğaz Op. Dr. Ziya Nuri Paşa, Dahiliye ve Tedavi Hocası Uz. Dr. Akil Muhtar Bey, Tıbbi Kanuni hocası Vasfi Bey, Anatomi Hocası Uz. Dr. Nurettin Ali Bey, Uz. Dr. Neşet Ömer Bey (Dâhiliye), Uz. Dr. Süreyya Ali Bey (Dahiliye), kadrosuyla eğitime devam etmiştir.
Daha sonra II. Sultan Abdülhamid tarafından, Demirkapı’daki şehrin merkezinde bulunan ve zaman zaman öğrenci ayaklanmalarına neden olan okulun deniz aşırı bir yere taşınması Serasker Rıza Paşa’ya emredilmiş, Emir Hassa Mimari Mösyö Valery’e bildirilmiş, planlar hazırlanmış, Selimiye Kışlası ile Haydarpaşa Askeri Hastanesi arasına 24.000 m2’lik bir araziye Marmara Denizine bakacak şekilde Mimar Valery ve Mösyö D’Aranco tarafından hazırlanan Plan Mühendishane’den mezun olan subayların da katkısıyla en ince ayrıntılarına kadar düşünülmüş ve 1894 yılında inşaatına başlanmıştır.
Binanın çok ihtişamlı olmasına dikkat edilmiş, dış cepheleri iki renkli hereke taşından yontma olarak yapılmıştı. Demir aksamı Belçika’dan, harç için kullanılan kireç Marsilya’dan getirilmişti. Binanın deniz tarafındaki bölümü 4 katlı olup, ilk katı teneffüshane, ikinci katı yemekhane, üçüncü katı dershane, dördüncü katı ise yatakhane olarak hazırlandı. Tuvaletler ayrı bir uzantı ile binaya eklendi. Geniş koridorları yüksek tavanları, 50 büyük 10 küçük okuma salonları, 400m2’lik camii, Çamlıca tarafındaki girişine yerleştirilmiş muhteşem demir merdivenleri, 2 saat kulesi, binanın ortasındaki geniş avlusu, Selimiye Kışlası tarafından yerleştirilen nebatat bahçesi ile mükemmel bir yapı olarak “Sultan Abdülhamid’in Doğum Günü” ne isabet eden 6 Kasım 1903 Cuma günü merasimle hizmete girmiştir.
Mektebi Tıbbiye-i Şahane olarak yapılan bina karşısında 75 metre mesafede yataklı koğuşlar ve 4500 m2’lik bir alana oturan Seririyat Pavyonları, ortada Hekimler Dairesi olmak üzere tek katlı pavyonlardan oluşmaktaydı. Ortadaki Hekimler Dairesi üstüne karşıdaki binanın kubbeli çatısının aynısı planlanmıştı.
Sultan Selim Vakfı üzerine kurulan ve Mimar D’Aranco tarafından inşaatı yürütülen bu pavyonlar halen Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi olarak görev yapmaktadır. Daha sonra inşaatın takibi ve kontrolleri Rieder Paşa tarafından yapılmış, Cemil Paşa Amfitiatır bölümü yapılarak burası aynı zamanda ameliyathane olarak kullanılmıştır.
1904-1905’de binanın su ve hava gazı tesisatı tamamlanmış, akabinde Cemil Paşa 30 bin altın ile kalorifer tesisatını yaptırmıştır. Ancak birkaç yıl kalorifer tam randımanlı çalıştırılamamış hizmet bir süre sobalı koğuşlarda devam etmiştir. 1909 yılında eksiklikler giderilerek Seririyat Pavyonları randımanlı çalışmaya başlamıştır.
Bina 1903’den 1908’e kadar Askeri Tıbbiye olarak, 1908’den 1933’e kadar İstanbul Tıp Fakültesi olarak görev yaptı. Daha sonra Tıp Fakültesi Eğitim Bakanlığına, Hastane kısmı da Sağlık Bakanlığı’na devredilerek onarım işlerine başlanmış. 1934 yılında 16 ay süren inşaat işleri başlatılmış ve 1936 tarihinde Haydarpaşa Numune Hastanesi merasimle 225 yataklı olarak faaliyete başlamıştır. 01.07.1936 tarihinde ameliyathanesi yapılmış, daha sonra hızla röntgen, hayati kimya, göz, kulak, bakteriyoloji, anatomi, patoloji ve diş laboratuarları yapılmış diğer bölümler peyder pey açılmıştır.
