Esma Sultan Yalısı, İstanbul, Ortaköy’deki sahil sarayı.
Neo-klasik üsluptaki yalının mimarı Sarkis Balyan’dır. Ortaköy Camisi’nin yanındadır. Geçirdiği bir yangından sonra uzun yıllar metruk halde kalan yalının iç mekanı 2001 yılında cam ve çelik kullanılarak yeniden yapılmıştır ve turizm amaçlı hizmet vermektedir.
İçindekiler
1 Tarihçe
2 Mimari özellikleri
3 Restorasyonu
Esma Sultan Yalı Tarihçesi
Esma Sultan Yalısı adını Osmanlı Sultanı Abdülaziz’in kızı Esma Sultan’dan (1873 – 1899) alır. Esma Sultan 16 yaşında iken devrin önemli devlet adamlarından Çerkes Mehmet Paşa’yla evlendirilmiş; Ortaköy Camii yanındaki 17. yüzyıldan kalma yalı yeniden yaptırılıp kendisine düğün hediyesi olarak verilmiştir. Bölgenin en büyük ahşap yapısı olan bu yalı, o zamana dek Tırnakçı Yalısı olarak biliniyordu. I. Abdülhamit’in kızlarından Esma Sultan’la evlenen Kaptan-ı Derya Küçük Hüseyin Paşa da Tırnakçı yalısında oturmuştuu.
Abdülaziz’in kızı Esma Sultan’ın 1899 yılında ölümünden sonra II. Abdülhamit yalıyı kızkardeşi Cemile Sultan’a vermiş; onun ölümünden sonra V. Murad’ın kızı Fatma Sultan, II. Abdülhamit’e rica ederek sahilhaneyi satın almıştır. Yalı, 1915’e kadar Osmanlı Hanedanı’nın mülkiyetinde kaldı.
1918 yılından itibaren Rum okulu olan yapı; 1920’lerde büyük bir yangın geçirdi ve 1922 yılından itibaren tütün deposu olarak kullanıldı. 1952’de Saffet Baştımar tarafından satın alınıp marangozhane, mobilya deposu ve kömür deposu olarak kullanılmıştır; Baştımar Yalısı olarak da bilinir.
Yalı, 1975 yılı başlarında sahipleri tarafından satılığa çıkarıldı ancak o sırada çıkan bir yangında yandı ve sadece dış duvarlarından oluşan bir harabe şeklini aldı. Bahçesi konser ve davetler için kullanılan metruk bina 1990’lı yıllarda The Marmara oteller zinciri tarafından satın alınıp dış duvarları korunup içi mekana camdan duvarlar giydirilmiş; böylece kapalı mekan elde edilmiştir.
Esma Sultan Yalısı Mimari özellikleri
Esma Sultan Yalısı’nın, iki kat ve çatı katı ile oluşmuş, hacimli bir kitlesi vardır. Yüzölçümü 884 m2, bahçesi 4030 m2’dir. Boyutları, malzemesi ve yönü bakımından geleneksel yalı mimarisinden farklıdır. Dışı kargir, içi bağdadi ahşap olan yalıda iki oda, yalının deniz cephesinde yer alır ve merkeze sofa ile bağlanır. Salon, cephenin ortasında çıkma yapar ve yapının merkezinde büyük bir merdiven görülür. Çıkmaları üç pencerelidir ve üzerinde üçgen alınlık vardır.
Esma Sultan Yalısı Restorasyonu
Sadece binanın dış duvarlarını ihtiva eden harabe, 1990 yılında Marmara Otel zinciri tarafından satın alınmıştır. Proje Müellifleri Mimar Haluk Sezgin ve Mimar Philippe Robert tarafından bir yenileme ve ilave dizaynlarını takiben yalı, 2001 yılında çok amaçlı buluşma yeri olarak açıldı. Orijinal tuğla dış duvarların içine çelik ve cam yapı birleştirildi. Yapı bar, restaurant ve muhtelif seviyede salon içerir. Yapı 2226 m² lik bir alan içinde yer alır. Zemin katı 31,5 m genişliğinde, 27 m uzunluğunda ve 3,80 m yüksekliğindedir. İkinci kat ile birleşen ilk kat 31,5 m genişliğe, 31 m uzunluğa ve 6,80 m yükseklikliğe sahiptir.
Esma Sultan Yalısı, Marmara Otel zinciri tarafından çeşitli toplantılar ve konferanslara hizmet vermek amacıyla çalıştırılmakta olup, tarihi atmosfer içinde bahçesinde 1.000 kişiye, zemin katında 180 kişiye ve birinci katında 330 kişiye yemekli hizmet vermektedir. Bahçede 3.000 kişiye, zemin katında 300 kişiye ve giriş katında 600 kişiye resepsiyon imkânı vardır. Ayrıca İstanbul Uluslararası Caz Festivali
