Osmanlı Devleti’nde Bayrak
Osmanlı donanması bayrağıOsmanlı İmparatorluğu’nun ilk bayrak ve sancakları hakkında bugün elimizde kesin bilgi yoktur. Ancak, daha sonraki devirlerde yazılmış bazı eserlerde Osmanlılar’ın ilk bayrağının beyaz renkli olduğu kaydedilir.
Âşıkpaşazâde tarihi, Osmanlı’nın ilk bayrağının Sultanhisarı’nı fetheden Osman Bey’e Selçuklu hükümdarı tarafından gönderildiğini ve daha sonraları bu bayrağın kullanıldığını yazmaktaysa da bayrağın şekil ve rengi hakkında bilgi vermemektedir.
Neşri de aynı şeyleri yazar ama bayrağın beyaz renkli olduğunu belirtir.
Hükümdara ait bayraktan başka devlet ricalinin, beylerbeyi ve sancak beylerinin, donanma komutanlarının kendilerine özgü bayrakları olurdu. Yeniçeri ocaklarının da çeşitli bayrakları vardı. Yeniçeri bayrağı, yarısı yeşil, yarısı kırmızı renkli olup, ortasında sarı sırma ile işlenmiş, bir zülfikar bulunuyordu.
Topçu ocağının bayrağı kırmızıydı ve bir top resmini ihtiva ederdi. Humbaracıların bayrağında gene aynı zemin üzerinde bugünkü havana benzeyen bir şekil yer alıyordu.
Silâhtar bölüğünde sarı, sipahi bölüğünde ise kırmızı renkli, üzerlerinde ikişer beyaz hilâl bulunan bayraklar vardı. Kapıkulu ve eyalet askerlerinin kullandıkları bayraklar da değişikti.
Kapıkulu süvarisinin mızraklarının ucunda, yarısı kırmızı, yarısı yeşil, uç tarafı yırtmaçlı bir bayrak mevcuttu.
Dursun Bey, Fatih Sultan Mehmet döneminde kırmızı bayrak kullanıldığını söyler. Lütfi Paşa tarihinden okuduğumuza göre yeşil renkli bayrak ilk kez Yavuz Sultan Selim tarafından Çaldıran Savaşı sırasında kullanılmıştır. Esasen yeşil renk Osmanlılar’da eskiden beri mevcuttur fakat yeşil renk, donanmada, sancaklarda daha çok kullanılmıştır. Barbaros’un zülfikarlı bayrağının rengi yeşildir. Keza, Rumeli süvarilerinin de akına giderken yeşil bayrak çektiklerini Evliya Çelebi kaydeder.
I. Mahmut’tan sonra donanmamızda özellikle yeşil renkli sancaklar kullanılması dikkati çekmektedir. Bu sancakların üzerinde üç hilâl bulunduğu ve bazılarının da zülfikar resmini ihtiva ettiği bilinmektedir.
Bayrak, ıslahatçı bir padişah olan III. Selim devrinde yeniden ele alınmış, o zamana kadar bayraklarda muhtelif şekiller kullanılırken sekiz köşeli bir yıldız eklenmiştir.
III. Selim’in bayraklarda yaptığı ıslahat, bu kadarla kalmamış, muhtelif yerlerde kullanılmak üzere yeni bayraklar ihdas edilmiştir. Ticaret limanlarına, Karadeniz ve Akdeniz tüccarlarına has bayraklar gene bu devirde kullanılmaya başlanmıştır. Meselâ Akdeniz’de sefer yapan tüccarların kalyonlarında alt alta üç renkten (mavi, sarı, kırmızı) oluşan bir bayrak kullanıldığı bilinmektedir.
II. Mahmut devrinde ay yıldızlı al bayrak kullanılmıştır. Ancak yeniçeri ocağının kaldırılması ile bunlara ait bayraklar da kullanılmamaya başlanmıştır. Bir ara, yeniçerileri hatırlattığı için “bayrak” sözcüğünün kullanılması da yasak edilmiş ve yerine sancak kullanılmıştır.
Üzerinde ay ve yıldızın bir arada kullanıldığı ilk Osmanlı bayrağı, 1793-1844 yılları arasında kullanılan Osmanlı donanması bayrağıdır.
1840 yılında basılmış bir albümde bulunan bayraklar genelde kırmızı renklidir ve ay yıldızı ihtiva etmektedir. Yeşil renk bu devirde çoğunlukla hacı gemileri için kullanılmıştır. Yene bu devirde kullanılan ve Osmanlı hanedanını temsil eden bayrak, koyu vişne renkliydi ve ortasında içi boş sekiz köşeli bir güneş bulunuyordu.
Ancak yine bu yıllarda basılan altın ve gümüş paralarda sekiz köşelisi yerine, beş köşeli yıldız kullanılmaya başlanmıştır. Bu değişikliğin, daha sonra bayrağa da intikal ettiğini görüyoruz. Bu suretle bugün kullandığımız Türk bayrağı, kesin şeklini (yani ay ve beş köşeli yıldız) Abdülmecid’in son zamanlarında almıştır.
Meşrutiyet devrinde de bayrak şeklini korumuş, ancak donanmaya ait sancaklarda bazı değişiklikler yapılmıştır.
Cumhuriyetten sonra saltanat bayrağı, halifeliğin ilgasından sonra da halifelik bayrağı kaldırıldı.
Cumhuriyet döneminde Türk bayrağının şekli ve ölçüsü, 29 Mayıs 1936 tarih ve 2994 sayılı yasayla kabul edilen Türk Bayrağı Kanunu ile ilk kez belirlendi. Daha sonra bu yasanın yerini alan 22 Eylül 1983 tarihli 2893 sayılı kanunla Türk bayrağının şekli, yapımı ve korunması ile ilgili esas ve usuller son şeklini almıştır.
Türk Bayrağındaki Ay ve Yıldızın Kökeni
Peki Türkiye Cumhuriyeti bayrağındai ay ve yıldız nereden geliyor? Öncelikle belirmek gerekirse, Türkler ay ve yıldız simgelerini ne başka bir ulustan almış, ne de İslamiyet’i kabul ettikten sonra bu simgeleri kullanmaya başlamıştır. Hilal biçimindeki ay ve yıldızın çok eski tarihlerden beri, doğaya büyük önem veren Doğu toplumları tarafından kullanıldığı bilinmektedir. Hilal ve yıldız sembolü ilk kez antik İsrail Krallığı döneminde bir arada kullanılmıştır. Türkler de askeri kıtaları oluştururken birçok şekil ve simge kullanmış ama bunlar içinde en çok kullanılan gök naturizminin bariz sembolleri olan güneş ay ve yıldız olmuştur. Keza Semerkant Müzesi’nde sergilenen Akhunlar döneminden kalma bir paranın üzerinde beş uçlu köşeli yıldız ve hilal sembollerinin bulunduğu açıkça görülmektedir. Türklerin ay ve yıldız sembollerini yoğun olarak kullanmasının nedeni en eski dinleri kabul edilen Göktanrı inancı nedeniyledir. Türkler Göktanrı’yı hep yükseklerde, yücelerde tasvir etmişler; gökte ona ait olduğunu düşündükleri ay ya da yıldız gibi sembolleri içselleştirmişlerdir.
İslamiyet’e geçişle birlikte Türk bayraklarının üzerine Kuran’dan alınmış sureler ya da Kelime-i Tevhid işlenmiş olsa da, Türkler eski geleneklerinden kopamayarak ay ve yıldız sembollerini paraların ya da kitabelerin üzerine işlemeye devam etmiştir.
Hz. Muhammed döneminde de hilale dini bir kimlik verilmemiştir. Çünkü İslamiyet’te inanç soyut olup, hiçbir biçimde sembollere ya da şekillere bağlanmamıştır. Hilalin İslamiyet’in bir simgesi olarak görülmeye başlaması Selahattin Eyyübi dönemine uzanmaktadır. Selahaddin Eyyübi Kudüs’ü Haçlılardan geri aldıktan sonra Kubbe-tu’s-Sahra üzerindeki haçı indirmiş ve yerine hilal şeklinde bir alem koymuştur.
Birçok yabancı devlet İslamiyet ile Osmanlı Devleti zamanında tanışmaya başlamış, Osmanlı bayrağındaki hilal simgesi zamanla Avrupalıların gözünde İslam ile özdeşleşen bir simge durumunu almıştır. Hilal günümüzde de çoğunlukla tarihte Türkler ile ilişkisi olan Müslüman devletlerin bayraklarında kullanılmaktadır. Kısacası hilal daha çok Türkler nezdinde İslami bir simge olarak kabul edilmiştir.
Eski Türk Devletleri Bayrakların resimleri,Eski Türk Devletlerinin Bayrakları ve Türk devletleri hakkında bilgiler, Türk’lerin tarih boyunca kullandıkları bayraklar,Eski Türk devletlerinin tarihleri isimleri ve Bayrakları,Asya Hun devleti (büyük hun imparatorluğu) bayrağı,Avrupa Hun devleti (Avrupa hun imparatorluğu) bayrağı,Ak hun devleti (ak hun imparatorluğu) bayrağı,Göktürk devleti (Göktürk imparatorluğu) bayrağı,Avar devleti bayrağı,Uygur devleti bayrağı,Karahanlar bayrağı,Büyük selçuklu devleti (İmparatorluğu) bayrağı,Timur devleti (İmparatorluğu) bayrağı,Babür devleti (imparatorluğu) bayrağı,Osmanlı devleti (imparatorluğu) bayrağı,Altınordu devleti bayrağı,Günümüz Türk devletleri ve bayrakları,Türk Devletleri’nin Kuruluş ve Yıkılış Tarihleri
