Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı Toplulukları ve Kişileri

Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı ve Toplulukları

1. Cumhuriyetin ilk yıllarında ölen bazı sanatçılar dışında Milli Edebiyatçılar, Beş Hececiler ve Bağımsızlar olarak ele aldığımız şair ve yazarlar sanat hayatlarına Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında da devam etmişlerdir.
2. 1923’ten 1940’a kadar devam eden dönemde Kurtuluş Savaşı’nın yarattığı birliğin, yapılan inkilaplar ve reformların etkisiyle sanatçılar “memleket edebiyatı” anlayışıyla Anadolu’ya yönelir.
3. Özellikle 1930’lu ve 1940’lı yıllarda yeni akımlar ve topluluklar oluşmuştur: Yedi Meşaleciler, Birinci Yeniciler (Garipçiler), Maviciler, İkinci Yeniciler, Toplumsal Gerçekçiler…
4. Cumhuriyet dönemi eselerlerinde öz Türkçecilik anlayışının da etkisiyle genel olarak açık ve anlaşılır bir dil kullanılmıştır.
5. Anadolu, doğal güzellikleri, insanı, sosyal hayatı ve folkloruyla edebi eserlere yansımış, Türk tarihi ve Atatürk’le ilgili konular ağırlık kazanmış, 1940’lı yıllardan sonra ise bireysel duygu ve sorunlar da ele alınmıştır.
6. Dünyaya açılma ve çağdaşlaşma çabaları edebiyatı da etkilemiş; Dünya edebiyatı daha yakından takip edilmiştir: Dünya edebiyatıyla kurulan bağlar sonucunda; toplumsal gerçekçilik, varoluşçuluk, dışavurumculuk, gerçeküstücülük, gelecekçilik gibi akımların etkisinde ürünler verilmiştir.
7. İlk yıllarda genellikle Halk edebiyatı nazım şekilleri ve hece ölçüsü kullanılmış; 1940’lı yıllardan sonra ise serbest şiir yaygınlaşmış, aruzu sürdürenler oldukça azalmıştır.
8. Roman ve hikayelerde toplumsal ve kültürel farklılıklar, ülke ve toplum sorunları, Kurtuluş Savaşı, eski-yeni çatışması, köy ve kasaba insanın çelişkileri, tarihi konular, yanlış Batılılaşma konuları ağırlıkla işlenmiştir.
9. Tiyatro, yeni Cumhuriyetin ilkelerini halka aktarmada bir araç olarak hızla yaygınlaşmaya başlamıştır; çocuk tiyatrosu çalışmaları yapılmış, kadınlar sahnede daha çok yer almaya başlamış, Devlet Konservatuarı açılmıştır.
10. Deneme, eleştiri, edebiyat tarihi alanlarında Cumhuriyet döneminde büyük ilerlemeler kaydedilir, önemli eserler verilir.

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATINDA TOPLULUKLAR

YEDİ MEŞALECİLER

• Kenan Hulisi Koray (Öykücü), Cevdet Kudret Solok, Muammer Lütfi Bahşi, Sabri Esat Siyavuşgil, Yaşar Nabi Nayır, Vasfi Mahir Kocatürk, Ziya Osman Saba.
• 1928’de “Yedi Meşale” adlı ortak bir kitap yayımlayan biri öykücü, altısı şair yedi kişinin oluşturduğu bir topluluktur.
• Sanat için sanat anlayışını savunmuşlar, samimiyeti ve içtenliği öne çıkaran bir sanat istemişlerdir.
• Beş Hececilerin sürdürdüğü memleketçi edebiyat anlayışına tepki duymuşlar, sanatta Batılı ilkelerin savunucusu olmuşlardır.
• Hece ölçüsüyle özellikle Fransız sembolistlerini örnek alarak şiirler yazmışlardır.
  Yedi Meş’aleciler de Fecr-i Aticiler gibi etkin olamamışlar; “Meşale” adlı dergiyi sekiz sayı yayımladıktan sonra dağılmışlardır.

BİRİNCİ YENİ (Garipçiler)

• Orhan Veli Kanık, Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat Harozcu.
• Akım, üç şairin 1941’de ortak yayımladıkları Garip adlı şiir kitabıyla başlamıştır.
  Şiir ve edebiyat hakkındaki düşüncelerini kitabın girişinde Orhan Veli tarafından (imzası olmamakla birlikte) yazıldığı düşünülen Garip Bildirgesi ile ortaya koymuşlardır.
• Sürrealizmden etkilendikleri yönler vardır.
• Şiirimizde en köklü değişimleri yapmışlardır.
• Şiirde ölçü ve uyağı gereksiz görmüşler, serbest şiir örnekleri vermişlerdir.
• Süslü ve sanatlı şiire, şairaneliğe tepki göstermişlerdir.
• Sokaktaki insanın, halkın konuştuğu dille şiirler yazdılar.
• Şiirde espriyi, nükteyi kullandılar ve şaşırtmaya dayalı şiirler yazdılar.
• Günlük hayattaki her konunun şiirde yer alması gerektiğini savundular.
• Şiiri duygudan çok akla yakın bir sanat olarak gördüler.
• Toplumsal aksaklıkları şiirin doğal akışını bozmadan ve bir mesaj iletme kaygısı duymadan yansıttılar.
• 1950’de Orhan Veli’nin ölümüyle akımın diğer sanatçıları Oktay Rıfat ve Melih Cevdet zamanla farklı şiirlere yöneldiler.

İKİNCİ YENİ

• Cemal Süreya, İlhan Berk, Edip Cansever, Ece Ayhan, Turgut Uyar, Sezai Karakoç…
• 1950’den sonra Garip akımını takip eden gençlerin özentili, kötü örneklerinin hakim olduğu bir ortamda, Garip’e karşı doğmuş bir harekettir.
• 195O’lerin başlarında “Yeditepe” ve “Pazar Postası” gibi dergilerde birbirinden habersizce şiir yayımlayan şairler arasında görülen ortaklık İkinci Yeni adını almıştır.
• Oktay Rıfat, Perçemli Sokak kitabıyla İkinci Yeni hareketine uygun şiirler yazmıştır.
• İmgeli, sanatlı bir şiir dilinden yana olmuşlardır.
• Anlamın kapalı olduğu soyut bir şiiri savunmuşlardır.
• Sürrealizm, Dada gibi akımlardan etkilenmişlerdir.
• Günlük konuşma dilinden farklı bir şiir diliyle yazmışlardır.
• Sözcük ve cümle yapısının bozulduğu, yeni sözcüklerin türetildiği şiirleri vardır.
• Ahlaki değerleri, folkloru, şiirde bir hikaye anlatmayı, konuyu dışlamışlardır.

MAVİCİLER

• Attilla İlhan, Ferit Edgü, Demir Özlü, Orhan Duru
• 1952’de Ankara’ da yayımlanmaya başlayan “Mavi” adlı dergi etrafında toplanan yazarların oluşturduğu bir topluluktur.
• Garip’e karşı duran, toplumcu edebiyat anlayışına yakın düşünceleri olan bir topluluktur.

TOPLUMSAL GERÇEKÇİLER

• Nazım Hikmet, Sabahattin Ali, Kemal Tahir, Orhan Kemal, Yaşar Kemal, Aziz Nesin
  Sosyalist bir dünya görüşüne uygun olarak toplumcu eserler yazmış sanatçıların oluşturduğu bir edebiyattır.
• Topluluğun Türk edebiyatında tanınmasında ve yaygınlaşmasında Nazım Hikmet’in büyük bir etkisi vardır.
• Topluluk üyeleri edebiyatın hemen hemen bütün türlerinde toplumu bilinçlendirme amacıyla eserler yazmışlardır.
• Serbest şiiri Garipçilerden de önce kullanan Toplumsal Gerçekçiler, roman ve hikayelerde de yalın bir dille daha çok köylü ve işçi sorunlarını ele almışlardır.

HİSARCILAR

• Munis Faik Ozansoy, İlhan Geçer, Mehmet Çınarlı, Gültekin Samanoğlu, Mustafa Necati Karaer, Turgut Özakman, Yavuz Bülent Bakiler, Bekir Sıtkı Erdoğan…
• 1950’lerde Hisar dergisi etrafında toplanan sanatçıların oluşturduğu topluluktur.
• Garipçilere tepki göstermişler ve milli duyguları manevi değerleri öne çıkaran bir edebiyattan yana olmuşlardır.
• Ölçü, uyak gibi klasik edebiyat öğelerini kullanarak, aşk, doğa ve vatan sevgisi gibi konuları işlemişlerdir.

CUMHURİYET DÖNEMİ TÜRK EDEBİYATINDA ÖNEMLİ SANATÇILAR

ABDÜLHAK ŞİNASİ HİSAR (1883-1963)

• İstanbul’un lüks semtlerini ve Boğaziçinı, eski aşklarını, eğlencelerini anlatmıştır.
• Anlaşılır bir dille, anı, makale, öykü ve romanlar yazmıştır.
• Anıları ve CHP roman yarışmasında (1942) üçüncü olan Fehim Bey ve Biz adlı romanı önemli eserleridir.
• ESERLERİ:
  Anı: Boğaziçi Mehtapları, Boğaziçi Yalıları, Geçmiş Zaman Köşkleri, İstanbul ve Pier Loti Roman: Fehim Bey ve Biz

MİTHAT CEMAL KUNTAY(1885-1956)

• Milli edebiyatçıların dil anlayışlarına uygun olarak hem heceyle hem de aruzla epik şiirler yazmıştır.
• Şiirleri dışında önemli eseri Üç İstanbul adlı romanıdır.
• ESERLERİ:
  Şiir: Türk’ün Şehnamesi Roman: Uç İstanbul

KEMALETTİN KAMU (1901-1948)

• Vatan sevgisini, aşk ,gurbet ve doğa sevgisini işlediği şiirleriyle tanınır. “Bingöl Çobanları” adlı pastoral şiıri oldukça ünlüdür.
• ESERLERİ
  Şiir: Gurbet, Bingöl Çobanları

BEHÇET KEMAL ÇAĞLAR (1908-1969)

• Halk şiiri biçim özellikleriyle şiirler yazmıştır.
• Atatürk’e ve cumhuriyete olan sevgisini anlatmıştır.
• “Ankaralı Aşık Ömer” takma adıyla şiirler de yazmıştır.
• ESERLERİ:
  Şiir: Erciyes’ten Kopan Çığ, Burada Bir Kalp Çarpıyor, Benden İçeri

ÖMER BEDRETTİN UŞAKLI (1904-1946)

• Hece ölçüsüyle şiirler yazmıştır.
• Anadolu’yu, tarihi, deniz güzelliklerini işlemiştir.
• ESERLERİ:
  Şiir: Deniz Sarhoşları, Yayla Dumanı, Sarıkız Mermerleri

AHMET HAMDİ TANPINAR (1901 – 1962)

• Şiir, öykü, roman, edebiyat tarihi, makale, deneme… alanlarında eserler vermiştir.
• Eserlerinde Doğu-Batı çatışması, “rüya” ve “zaman” kavramları, “geçmişe özlem”, “mimari” ve “musiki” öne çıkar.
• “Ne içindeyim zamanın! Ne de büsbütün dışında” dizeleri onun zamanı kavrayışının özünü vermektedir.
• Bursa’da Zaman şiiri geniş bir kesim tarafından sevilmiştir.
• Ahmet Haşim’in özellikle de Yahya Kemal’in etkisinde kalmış, sembolizmden etkilenmiştir.
• Romanlarında psikolojik tahlillere önemle eğilen yazarın; kendine has bir üslubu vardır.
• Yazarlığı dışında İstanbul Üniversitesi’nde edebiyat profesörlüğü, milletvekilliği de yapmıştır.
• “Beş Şehir” adlı önemli deneme kitabında Ankara, Erzurum, Bursa, Konya ve İstanbul’u anlatmıştır.
• “Huzur” romanı, aşkı, psikolojiyi ve Doğu – Batı karşıtlığını içerir; roman kişilerinin adlarının verildiği dört bölümden oluşur : İhsan, Nuran, Suat ve Mümtaz.
• ESERLERİ:
  Şiir: Bütün Şiirleri
  Romanları: Mahur Beste, Saatleri Ayarlama Enstitüsü, Huzur, Sahnenin Dışındakiler, Aynadaki Kadın
  Öykü: Abdullah Efendi’nin Rüyaları, Yaz Yağmuru
  Deneme: Beş Şehir; Yaşadığım Gibi
  Makale- inceleme: Yahya Kemal, XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Edebiyat Üzerine Makaleler

AHMET MUHiP DRANAS (1908- 1980)

• Şiirleriyle tanınmakla birlikte tiyatro eserleri de vardır.
• Fransız sembolizmiyle Türk şiir geleneğini başarıyla kaynaştırmıştır.
• Hece ölçüsüyle biçimsel mükemmelliğe önem verdiği şiirler yazmıştır.
• Aşk, insanın iç dünyası gibi bireysel duyguları işlemiştir.
• Kar, Olvido, Ağrı ve Fahriye Abla şiirleriyle sevilmiştır.
• ESERLERİ:
  Şiir: Şiirler
  Oyun: Gölgeler, 0 Böyle İstemezdi

NECİP FAZIL KISAKÜREK (1905 – 1983)

• Şiirleri ve tiyatrolarıyla ün kazanmış usta bir yazardır.
• Büyük Doğu ve Ağaç dergilerini çıkarmıştır.
• Fransız sembolistlerinden ve halk şiirinden yararlanarak heceyle kendine has, başarılı şiirler yazmıştır.
• İlk dönem şiirlerinden sonra mistik konuları, madde ve ruh ilişkisini, insanın evrendeki yerini konu edinen şiirler yazmıştır.
• “Kaldırımlar” şiiriyle geniş bir kesim tarafından tanınmış ve sevilmiştir.
• Şiirlerini Çile başlığı altında bir kitapta toplamış ve bu kitapta şiir anlayışını düzyazı olarak anlatmıştır.
• ESERLERİ:
  Şiir: Örümcek Ağı, Kaldırımlar, Ben ve Ötesi, Sonsuzluk Kervanı, Çile
  Oyun: Tohum, Bir Adam Yaratmak, Künye, Sabırtaşı, Para, Nam-ı Diğer Parmaksız Salih, Reis Bey, Yunus Emre, Abdülhamit Han, Ahşap Konak
  Öykü: Hikayelerim
  Roman: Aynadaki Yalan
  Anı: Yılanlı Kuyudan

ARİF NİHAT ASYA (1904 – 1975)

• “Bayrak Şairi” olarak bilinir.
• Hece ve aruzu kullandığı şiirlerin yanı sıra serbest şiirler de yazmıştır.
• Dini ve milli duyguları, kahramanlıkları sade bir dille şiirleştirmiştir.
• Rubai türünün son ustalarındandır.
• ESERLERİ:
  Şiir: Bir Bayrak Rüzgar Bekliyor, Kıbrıs Rubaileri, Köprü
  Mensur Şiir: Yastığımın Rüyası, Ayetler
  Düzyazı: Kanatlar ve Gagalar, Terazi Kendini Tartmaz

TARIK BUĞRA (1918- 1994)

• Öykü, roman, deneme ve tiyatrolarıyla tanınır.
• Öykü ve romanlarında Türk toplumunun tarihine yönelmiştir.
• Psikolojik öğelere yer vermiştir.
• Kurtuluş Savaşı yıllarını anlattığı Küçük Ağa ve Osmanlı devletinin kuruluşunu anlattığı “Osmancık” romanlarıyla tanınır.
• ESERLERİ:
  Roman: Küçük Ağa, Küçük Ağa Ankara’da, Osmancık, Firavun İmanı, Ibişin Rüyası
  Öykü: Yarın Diye Bir Şey Yoktur, Siyah Kehribar, Oğlumuz

ZİYA OSMAN SABA (1910- 1957)

• Yedi Meşaleciler içinde şiiri uzun soluklu olarak sürdüren tek kişidir.
• Hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerin yanında serbest şiirleri de vardır.
• Şiirlerinde çocukluğa özlem, anılar, ev ve aile sevgisi konuları öne çıkar.
• Öykülerinde de ağırlıklı olarak anılarından hareket etmiştir.
• ESERLERİ:
  Şiir: Sebil ve Güvercinler
  Öykü: Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi, Değişen İstanbul

YAŞAR NABİ NAYIR (1908- 1981)

• Yedi Meşalecilerdendir.
• Şiirleri dışında değişik türlerde eserler de vermiştir.
• Varlık dergisinin kurucusu olması bakımından önem taşımaktadır.
• ESERLERİ:
  Şiir: Kahramanlar, Onar Mısra

CEVDET KUDRET SOLOK (1907-1992)

• Yedi Meşalecilerdendir.
• Şiirde ısrarcı olamayan yazar, edebiyat araştırmalarına yönelmiştir.
• ESERLERİ:
  Deneme-Eleştiri: Dilleri Var Bizim Dile Benzemez
  Araştırma – inceleme: Türk Edebiyatında Hikaye ve Roman, Örneklerle Edebiyat Bilgileri

ORHAN VELİ KANIK (1914- 1950)

• Garip Akımının öncüsüdür.
• Şiiriyle eski şiir geleneğini yıkmış bir şairdir.
• Şiirde klişelere, şairaneliğe, benzetmelere, ölçüye, uyağa vb, karşı çıkmıştır.
• Sokaktaki sade vatandaşı, onların dilini kullanarak anlatmıştır.
• Garip dönemi öncesinde klasik şiirler yazmış olan şair, ömrünün son yıllarında şiirlerinde halk şiirinden yararlanmıştır.
• Kitabe-i Sengi Mezar, Anlatamıyorum, Hürriyete Doğru, Istanbul’u Dinliyorum vb. şiirleriyle tanınmış ve sevilmiştir.
• Garip ön sözünü de o kaleme almıştır.
• Sürrealizmden etkilenmiştir.
• ESERLERİ:
  Şiir: Garip, Vazgeçemediğim, Destan Gibi, Yenisi, Karşı
  Çocuk şiirleri: Nasreddin Hoca Hikayeleri, La Fontaine’ den Masallar (çeviri)

MELİH CEVDET ANDAY (1916 – 2002)

• Garip akımının öncülerindendir.
• Şiirin dışında roman, oyun, deneme, gezi türlerinde önemli eserler vermiştir.
• Garip tarzı şiirlerinin ardından “zaman” sorunu etrafında, mitolojiden ve tarihten beslenen bir şiire yönelmiştir.
• ESERLERİ:
  Şiir: Garip, Rahatı Kaçan Ağaç, Telgrafhane, Kolları Bağlı Odysseus,
  Oyun: Mikado’nun Çöpleri

OKTAY RİFAT HOROZCU (1914 -1988)

• Garip akımının öncülerindendir.
• Garip döneminden sonra Perçemli Sokak kitabıyla Il. Yeni tarzı şiirler yazmıştır.
• Folklordan yararlandığı toplumcu çizgiye yakın durduğu eserler de ortaya koymuştur.
• ESERLERİ:
  Şiir: Garip, Perçemli Sokak, Karga ile Tilki, Aşık Merdiveni.

KEMALTAHİR (1910-1973)

• Toplumcu gerçekçi bir romancıdır.
• Cezaevi yaşamını, Kurtuluş Savaşı’nı, tarihi, köy yaşamını ve eşkıya hikayelerini konu edindiği romanlarıyla tanınmıştır.
• Tasvire önem veren yazar, eserlerinde anlaşılır bir dil ve yalın bir anlatım kullanmıştır.
• Osmanlının kuruluşunu anlattığı, Osmanlı toplumunun gelişim sürecinin Batı’dan farklı olduğunu ileri sürdüğü tezli romanı “Devlet Ana” romanıyla ve Kurtuluş Savaşı yıllarını konu edindiği “Yorgun Savaşçı” romanlarıyla tanınmıştır.
• ESERLERİ:
  Roman: Devlet Ana, Yorgun Savaşçı, Esir Şehrin İnsanları, Rahmet Yolları Kesti, Esir Şehrin Mahpusu, Bozkırdaki Çekirdek, Kurt Kanunu

AZİZ NESİN (1916- 1995)

• Toplumcu gerçekçi bir yazardır.
• Dünyaca tanınmış mizahi öykü yazarıdır.
• ESERLERİ:
  Roman: Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz
  Öykü: Toros Canavarı, Damda Deli Var, Fil Hamdi, Sizin Memlekette Eşek Yok Mu?

ORHAN KEMAL (1914- 1973)

• Toplumcu gerçekçi bir yazardır.
• Gerçek adı “Mehmet Raşit Oğütçü” olan yazar daha çok öyküleriyle tanınır.
• Öyküleri dışında oyun, roman ve film senaryoları da yazmıştır.
• Öykü ve roman kişilerini konuşturmadaki ustalığı dikkat çekmiştir.
• Çukurova’nın sanayileşmesini ve işçi sorunlarını, tarımın makineleşmesi ve ırgatların sıkıntılarını, mahpusları, bekçileri gardiyanları… konu edinmiştir.
• ESERLERİ:
  Öykü: Ekmek Kavgası, 72. Koğuş, Önce Ekmek, Mahalle
  Kavgası
  Roman: Baba Evi, Murtaza, Cemile, Bereketli Topraklar
  Üzerinde, Hanımın Çiftliği, Avare Yıllar, Gurbet Kuşları

YAŞAR KEMAL (1922-2015)

• Toplumcu gerçekçi bir yazardır.
• Gerçek adı Kemal Sadık Göğçeli’dır.
• Adını ilk olarak Cumhuriyet gazetesindeki röportajlarıyla duyurmuştur.
• İlk romanı İnce Memed’le büyük ün kazanmış ve romancı kimliği öne çıkar olmuştur.
• Türk edebiyatının olduğu kadar dünya edebiyatının da önemli romancılarındandır.
• Çukurova’yı insanıyla, sorunlarıyla doğasıyla destansı bir dille anlatmıştır.
  Romanlarında doğayı ustaca ve ayrıntılı olarak betimlemiştir.
  Masallardan, ağıtlardan, halk hikayelerinden, efsanelerden ustaca yararlanmayı bilmiştir.
• ESERLERİ:
  Roman: İnce Memed, Yer Demir Gök Bakır, Demirciler Çarşısı Cinayeti, Orta Direk, Teneke, Yılanı Öldürseler,
  Yusufçuk Yusuf
  Öykü: Sarı Sıcak
  Röportaj: Bu Diyar Baştan Başa
  Derleme (Özgün Anlatı): Üç Anadolu Efsanesi

BEHÇET NECATİGİL (1916-1979)

• Cumhuriyet dönemi Türk şiirinde kendi çizgisini yaratmış şairlerdendir.
• Heceyi kullandığı şiirleri olmakla birlikte ağırlıklı olarak serbest şiirler yazmıştır.
• Şiir geleneğinden ustaca esinlenmeyi bilen söyleyişi rahat, samımı bir şiiri vardır.
• Büyük kentte yaşayan orta tabaka insanının yaşantısını, bunalımlarını, ev-aile sorunlarını, geçim sıkıntısını işlemiştir.
• Şiirleri kadar radyo oyunları da önemlidir.
• ESERLERİ:
  Şiir: Kapalıçarşı, Evler, Divançe, Arada, Çevre, Eski Toprak
  Radyo Oyunu: Yıldızlara Bakmak, Uç Turunçlar
  Araştırma-biyografi: Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü
  Araştırma: Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü

CAHİT SITKI TARANCI (1910- 1956)

• Otuz Beş Yaş, Desem ki ve Gün Eksilmesin Penceremden şiirleriyle tanınır.
• Şiirlerinin çoğunda ölüm konusunu işlemiştir.
• Romantizm ve sembolizmden etkilenmiştir.
• Hece ölçüsüyle yazdığı şiirleri de serbest şiirleri de vardır.
• Şiirde biçime, kafiyeye ve ahenge önem vermiştir.
• ESERLERİ:
  Şiir: Otuz Beş Yaş, Düşten Güzel, Ömrümde Sükut, Sonrası
  Mektup: Ziya’ya Mektuplar

AHMET KUTSİ TECER (1901 – 1967)

• “Neredesin?” şiiriyle tanınmış ve sevilmiştir.
• Şair ve oyun yazarıdır.
• Halk şiiri geleneğine bağlı bir şairidir; Aşık Veysel’i edebiyat dünyamıza o tanıtmıştır.
• ESERLERİ:
  Şiir: Şiirler
  Oyunları: Koçyiğit Köroğlu, Köşebaşı

SABAHATTİN EYÜBOĞLU (1908- 1973)

• Deneme ustalarındadır.
• Araştırma ve incelemeleri de vardır.
• ESERLERİ:
  Deneme: Mavi ve Kara, Sanat Üzerine Denemeler

CAHİT KULEBİ (1917- 1997)

• “Hikaye” şiiriyle tanınmış ve sevilmiştir.
• Aşık edebiyatı geleneğinden beslendiği ve Anadolu’yu anlattığı kendine has bir şiir çizgisi vardır.
• Serbest şiirler yazmıştır.
• Yurt ve doğa sevgisi, aşk, Kurtuluş Savaşı, yalnızlık başlıca konularıdır.
• ESERLERİ:
  Şiir: Atatürk Kurtuluş Savaşı’nda, Yeşeren Otlar, Türk Mavisi

FAZIL HÜSNÜ DAĞLARCA (1914-2008)

• Şiire hece ölçüsüyle başladı, serbest şiire geçti.
• Çocuk ve Allah kitabıyla ün kazandı.
• Biçim, içerik ve söyleyişte sağladığı uyumla dikkat çekti.
• Hayal gücünü öne çıkardığı imgeli ilk şiirlerinden sonra, aklı öne çıkardığı şiirler yazmıştır.
• Kırkı aşkın eseriyle Türk şiirinin en verimli şairidir.
• Tür, biçim ve içerik bakımından kendini sürekli yenilemiş, kendine özgü bir şiir dili yaratmıştır.
• Hemen hemen her konuda şiir yazmıştır.
• Yerli-yabancı hiçbir akımdan etkilenmeden klasiği ve çağdaşı kaynaştırdığı özgün bir şair olmuştur.
• “Türkçem benim ses bayrağım.” dizesiyle Türkçeye olan sevgisini anlatmıştır.
  Destan tarzında şiirler de felsefi, link, toplumcu şiirler de yazmıştır.
• ESERLERİ:
  Şiir: Havaya Çizilen Dünya, Çocuk ve Allah, Üç Şehitler Destanı, Gazi Mustafa Kemal Atatürk, İstiklal Savaşı, Sivaslı Karınca, İstanbul Fetih Destanı, Anıtkabir, Mevlana’da Olmak, Tük Olmak, Çanakkale Destanı, Vietnam Savaşımız, Hiroşima, Nötron Bombası, Malazgirt Ululaması, Yazıları Seven Ayı (Çocuk Şiirleri), Yunus Emre’de Olmak

MEMDUH ŞEVKET ESENDAL (1883- 1952)

• Durum – kesit (Çehov Tarzı) öykücülüğünün ilk ustasıdır.
• Halkın içinden kişileri (memur, esnaf), onların önemsiz görünen davranışlarını konu edinmiştir.
• Halkı, iyi ve kötü yönleriyle, onları sevdirerek anlatmıştır.
• Sade, süssüz, kısa cümlelerle kurulmuş, yumuşak bir dili vardır.
• Toplumun çektiği sıkıntıları, sorunları abartmadan ve umutsuzluğa düşürmeden göz önüne sermiştir.
• Haşmet Gülkokan ve Komiser hikayeleriyle sevilmiştir.
• ESERLERİ:
  Hikaye: Otlakçı, Mendil Altında, Temiz Sevgiler, Ev Ona Yakıştı
  Roman: Ayaşlı ve Kiracıları, Miras

SAİT FAİK ABASIYANIK (1906 -1954)

• Çağdaş öykücülüğün öncülerindendir.
• Hikayelerinde “konu” ve “olaydan çok “zamandan ve “insan yaşamı”ndan kesitler öne çıkar.
• Maupassant tarzından çok Çehov tarzı hikayeye yakındır.
• Genellikle gerçekçi olan yazarın bazı öykülerinde gerçeküstücü öğeler öne çıkar.
• İstanbul, deniz, balık, yoksulluk, avare insanlar, doğa yaşama bağlılığın göstergesi olarak öykülerinde sıkça yer bulur.
• Hikayelerini sade bir Türkçeyle yazmıştır.
• ESERLERİ:
  Öykü: Semaver, Sarnıç, Mahalle Kahvesi, Tüneİdeki Çocuk, Şahmerdan, Lüzumsuz Adam, Havada Bulut, Kumpanya, Alemdağ’da Var Bir Yılan, Son Kuşlar; Az Şekerli
  Romanları: Medar-ı Maişet Motoru (Sonraki baskıda adı “Birtakım İnsanlar”), Kayıp Aranıyor
  Şiir: Şimdi Sevişme Vakti
  Röportaj: Mahkeme Kapısı

HALİKARNAS BALIKÇISI (1886-1973)

• Asıl adı Cevat Şakir Kabaağaçlı’dır.
• Eserlerinde denizi, deniz insanlarını Bodrum’u Ege denizinin efsanelerini anlatmıştır.
• Üslüba ve tekniğe çok önem vermeyen yazarın, şiirsel, destanımsı ve coşkulu bir anlatımı vardır.
• Eski Yunan ve Anadolu uygarlıkları ve mitoloji birikimini de eserlerinde yansıtmıştır.
• ESERLERİ:
  Öykü: Merhaba Akdeniz, Ege Kıyılarından, Yaşasın Deniz,
  Egenin Dibi, Gülen Ada, Gençlik Denizlerinde
  Roman: Aganta Burina Burinata, Ötelerin Çocuğu, Uluç
  Reis, Turgut Reis, Deniz Gurbetçileri.
  Anı: Mavi Sürgün

HALDUN TANER (1916-1986)

• Öykü ve oyun yazarıdır.
• Eserlerinde çağının sorunlarını ortaya koymuş, eser kişilerinden hareketle çözümler de sunmuştur.
• Epik tiyatronun bizdeki öncüsüdür.
• ESERLERİ:
  Öykü: Yaşasın Demokrasi, Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu,On İkiye Bir Var, Sancho’nun Sabah Yürüyüşü, Ayışığında Çalışkur, Konçinalar, Yalıda Sabah
  Tiyatro: Günün Adamı, Dışarıdakiler, Huzur Çıkmazı, Keşanlı Ali Destanı, Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım, Fazilet Eczanesi, Zilli Zarife
  Portre / Anı: Ölür İse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil

ATTİLA İLHAN (1925-2005)

• Mavi akımının öncüsüdür.
• Şiir, roman, deneme, anı, gezi yazısı türlerinde eserler vermiştir.
• Daha çok bireysel ve toplumsal konuları işlediği şiirleriyle tanınmıştır.
• ESERLERİ:
  Şiir: Duvar, Sisler Bulvarı, Ben Sana Mecburum Roman: Kurtlar Sofrası, Bıçağın Ucu

NECATİ CUMALI (1921 -2001)

• Şiir, hikaye, roman ve tiyatro türlerinde eserler vermiştir.
• Gözlemlerinden yola çıkarak toplumsal sorunları ele almıştır.
• ESERLERİ:
  Şiir: Kızılçullu Yolu
  Roman: Tütün Zamanı (Zeliş)
  Oyun: Boş Beşik, Ezik Otlar, Susuz Yaz, Yeni Çıkan Şarkılar ya da Juliet

NURULLAH ATAÇ (1898- 1957)

• Deneme ve eleştiri türünde usta bir isimdir.
• Batılı anlamda ilk deneme ve eleştiri yazılarının yazarıdır.
• 1940’tan sonraki yazılarında Türkçeyi özleştirme çabası öne çıkar.
• ESERLERİ:
  Deneme / Eleştiri: Günlerin Getirdiği, Karalama Defteri,
  Sözden Söze, Ararken, Diyelim Söz Arasında, Günce

SUUT KEMAL YETKİN (1903-1980)

• Deneme ve eleştiriyle tanınmıştır.
• Sanat, estetik, resim ve felsefe alanlarında eserler vermiştir.
• Düşüncelerini açık ve yalın bir anlatımla kaleme almıştır.
• ESERLERİ:
  Deneme: Edebiyat Konuşmaları, Edebiyat Üzerine, Günlerin Götürdüğü, Düşün Payı, Yokuşa Doğru, Şiir Üzerine Düşünceler, Denemeler
  İnceleme – Araştırma: Ahmet Haşim ve Sembolizm, Sanat Felsefesi, Edebiyatta Akımlar.

CEMİL MERİÇ (1917-1987)

• Deneme türünün usta isimlerindendir.
• Denemeleri dışında, edebiyat tarihi, felsefe, tarih çalışmaları ve çevirileri de vardır.
• ESERLERİ:
  Deneme: Bu Ülke, Mağaradakiler Araştrıma/İnceleme: Umrandan Uygarlığa, Kırk Ambar, Bir Dünyanın Eşiğinde

RECEP BİLGİNER (1922-2005)

• Şiirleri de olmasına karşın tiyatrocu olarak tanınmıştır.
• Oyunlarında toplumsal konuları işlemiştir.
• ESERLERİ:
  Tiyatro: İsyancılar, Sarı Naciye, Yunus Emre, Parkta Bir Sonbahar Günüydü, Mevlana, Ben Kimim, Karım ve Kızım

TURAN OFLAZOĞLU (1932-)

• Tiyatro yazarıdır.
• Oyunlarının konusunu, köyden ve Türk tarihinden aldı.
• ESERLERİ:
  Tiyatro: IV. Murat, Deli İbrahim, Genç Osman, Kösem Sultan, Bizans Düştü, Sokrates Savunuyor

ORHAN ASENA (1922-2001)

• Tiyatro yazarıdır.
• Tarihten aldığı olayları ve topluma mal olmuş kişileri konu edinmiştir.
• ESERLERİ:
  Tiyatro: Tohum ve Toprak, Hürrem Sultan, Tanrılar ve İnsanlar, Fadik Kız, Atçalı Kel Mehmet