Osmanli’nin İlk Resmi Müzik Okulu Dârülelhan’da Müzik Eğitimi

OSMANLI’NIN İLK RESMİ MÜZİK OKULU DÂRÜLELHAN’DA MÜZİK EĞİTİMİ

Mâarif-i UmûmiyeNezâreti tarafından 1 Ocak 1917 tarihinde açılan okul Türkiye’nin ilk resmi müzik okuludur. Okulun yönetmeliğini Yusuf Ziya Paşa başkanlığındaki mûsikî encümeni hazırlamıştır. (Yönetmeliğin günümüz Türkçesine çevirisi için bkz. Nazmi Özalp, Türk Mûsikîsi Tarihi, MEB Yayınları, İstanbul 2000, c. I, s.69. Yönetmeliğin yazılma aşamasından önce Abdülkadir Töre’nin Maarif Nezâreti’ne verilmek üzere hazırladığı tasarı metni de çok önemlidir). Nağmeler evi anlamına gelen Dârülelhan (Dârülelhan ismi okulun fahri başkanı olan Ziya Paşa tarafından konmuştur) I. Dünya Savaşı devam ettiği yıllarda kurulmuş olması doğal olarak okulun verimliliğini etkilemiş ve bu kurum sınırlı maddi imkânlarla çalışılabilmiştir. Dârülelhan’da ağırlıklı olarak Türk müziği eğitimi verilmiş ayrıca Batı müziği dersleri de okutulmuştur. Dârülelhan, Milli Eğitim Bakanlığı’nın 22 Ocak 1927 tarihinde aldığı karar ile kapatılmıştır.

Öğrenim süresi bir yıl hazırlık olmak üzere toplam beş yıl olarak belirlenmiştir. (Dârülelhan Şuunu, 1825).Birinci sınıftan itibaren bölümlere ayrılan öğrencilere

nazariyat, solfej, enstrüman bilgisi, müzik tarihi ve kompozisyon gibi derslerin yanı sıra icrâ dersleri de ayrı olarak verilmekteydi. Verilen enstrüman dersleri şu şekilde sıralanmaktadır.

Türk Müziği: Ney, Tanbur, Kemençe, Keman, Ud, Kanun ve Santur.

Batı Müziği:Piyano, Viyolonsel ve Flüt. (Özalp, 2000).

Dârülelhan’dan günümüze kalan pek çok belge bulunmaktadır. Bunlar arasında yer alan ¨Dârülelhan eğitim programı¨konumuzla alakalı olması sebebiyle günümüz

yazısına aktarılmış ve makalemize dahil edilmiştir:

Dârülelhan Programı: Birinci Sınıf

1. Mebhâs-i savtdan mâlumat-ı evveliye (Ses ilmine giriş):
2. (Mûsikî Hurufu: Nota): Nota’nın tarz-ı tahriri (yazım şekli) ve kıra’atı [okunması]ve mûsikî hurufu [ müzik harfleri] anahatları ile (Gam natürk) ve (Gam modere) tarifâtı

[ tarifleri] ve Osmanlı mûsikîsinde müsta’mel[ kullanılmış olan- kullanılan ]perdelerin

esâmisi (isimleri) ile çarıyek (çeyrek) sesler hakkında mâlumat-ı kâfiyye [yeterli bilgi]

3. Darb ve mûsikî usûl ve evzân [ vezinler] ta’rifatı ve mûsikî hurûfununsûret-i tatbiki, sofyan, düyek, ağır-düyek, çifte sofyan, aksak, ağır-aksak, yürük semâî, vals, evfer, devr-i hindî, devr-i revan vezinlerinin [ usullerinin]6 tatbikât-ı ameliyesi [ uygulamalı olarak tatbik edilmesi].

4. İlâhiyat ve Âyin-i Şerif.
5. Mûsikî tarih-i umûmiyesinden mâlûmat-ı evveli [ Genel müzik tarihi hakkında başlangıç düzeyinde bilgiler]
6. Sazlar için birinci sene (Mûsikî emsilesi[müzik örnekleri]: metod)

   

İkinci Sınıf

1.Mebhâs-i savtdan malumat-ı mütemmime [ses ilmi hakkında tamamlayıcı bilgiler]. 2.Makâmat-ı esâsiye [ana makamlar] ve münferiat( teferruatı) hakkında mâlumat-ı kâmile [eksiksiz bilgiler], makâmatın (Mûsiki hurufu: Nota) ile tarz-ı tahriri.

3.Çifte Düyek, Çenber, Fahte, Devr-i kebir, Berehşan7evzanı ile bunların heyet-i mecmuasından [ bir araya gelmelerinden] teşekkül eden (zencir) vezni ve (evsad,

frenkçin, lenkfahte,fer hafif, nimsâkil, muhammes, nim devir)          evzânının tatbikatı ameliyyesi ve mûsikî hurufu ile tarz-ı tahrir ve kıraatları.

4. (Kübra: Majör) (Suğra: Minör) kavâidi [kaideleri] ve (armoni) mebâdîsi[

başlangıcı], (koro) anahtarları sınââtıt-te’lif: (bestekârlık) hakkında mâlumat-ı

evveliye.

5. Tarih-i umumî mûsikîden mâlumat-ı mufassal [ genel müzik tarihinden kapsamlı

bilgi]

6. İlâhiyat ve Âyin-i Şerif
7. Sazlar için ikinci sene (Mûsiki emsilesi[ müzik örnekleri]: metod)

Üçüncü Sınıf

• Mebhas-i savtdan mâlumat-ı mükemmeliyye ve alât-ı mahsusa [enstrümanlarla] ile tatbikât-ı fenniye[ müzik ilminin tatbik edilmesi].
• Darbeyn remel, sâkil, hâvi, darb-ı fetih vezinlerinin tatbikât-ı ameliyyesi.

3. Muhtelif anahtarlar ile mûsikî kıraatı ve anahtarların alaturka mûsikîye sûret-i

tatbiki.

4. Armoni hakkında mâlumat-ı mütemmim
5. (Sınââtit-te’lif: bestekârlık) kavâidi [kuralları].
6. Mufassal mûsikî tarihi umumiyesi ve teracim-i ahval ( müzisyen biyografileri).
7. İlâhiyat ve Âyin-i Şerif.
8. Sazlar için üçüncü sene (Mûsikî emsilesi: metod)

Dördüncü Sınıf

1. Üç sene zarfında ta’lim olunan mûsikî evzanı[ vezinleri] ile te’lifat [ eserler

besteleme].

2. Mûsikî tarih-i umûmiyesi hakkında mâlumat ve tedkikat-ı mükemmele [ Genel müzik tarihi hakkında mükemmel bilgiler ve incelemeler]
3. (Sınââtit-te’lif: bestekârlık) hakkında malumat-ı mufassala[ kapsamlı bilgiler]
4. (Armoni) hakkında malumat-ı mufassala

Sazlar için dördüncü sene (mûsikî emsilesi: metod) ve ikmal