İstanbul’daki dilencileri sokaklarda başı boş gezen kimsesiz çocukları, cami avlusunda yatan kimsesiz ve alilleri bir araya toplayıp ıslah ederek sanat sahibi yapmak, kimsesiz alillerin son ömürlerini huzur içinde geçirtmek maksadıyla zamanın Padişahı II. Abdülhamit, Sadrazam Halil Rıfat Paşa’ya bir DARÜLACEZE kurulmasını ferman ile emir buyurmuştur.
Halil Rıfat Paşa bu ferman üzerine, teşekkül ettirdiği bir komisyonla yaptığı tetkikler neticesinde, Darülaceze’nin Okmeydanı’nda kurulmasının muvafık olacağını ve inşaatının 72.000 altın liraya çıkabileceğini padişaha arz etmiştir.
Bunun üzerine Darülaceze’nin Okmeydanı’nda inşasına başlanması Padişahın 25 Mart 1306 (Rumi) tarihi fermanı ile emir buyurulmuş ve bu ferman 30 Mart 1306 tarihli Resmi Tebliğ ile yayınlanmıştır.
Padişah II.Abdülhamit, Darülaceze’nin kuruluş masraflarını karşılamak üzere 7.000 altın lira kıymetindeki eşyasını hediye ederek ayrıca 10.000 altın lirada vermiştir. Yine ayrıca piyango tertip edilmiş ve toplanan teberrularla 50.000 altın lire toplanmıştır. Halil Rıfat Paşa da evindeki bazı kıymetli eşyayı satarak kuruluşa iştirak etmiştir.
Böylelikle temin edilen inşaat parası ile 6 Ekim 1892 tarihinde 21 koyun kesilerek Darülaceze’nin temeli atılmış ve Padişah II. Abdülhamit’in cülusunun sene-i devriyesi olan 19 Ağustos 1895 tarihinde binaların inşaatı ikmal edilerek fotoğraflardan müteşekkil olan bir albümle birlikte anahtarları padişah Sultan Hamit’e Sadrazam Halil Rıfat Paşa tarafından teslim edilmiştir. Darülaceze’nin açılış resmi küşadı 31 Ocak 1896 tarihinde yapılmıştır.
Bidayetle 6 aceze, 1 erkek, 1 kadın hamamı, 2 hastane pavyonu ile mutfak, imalathane çocuk yuvası, yetimhane, cami, kilise ve memurin binalarını ihtiva etmek üzere inşa edilmiş olan Darülaceze’ye 1321 senesinde İngiltere’den çamaşır makinaları getirilerek çamaşırhane ve tebhirhane ilave edilmiştir. Bilahare müdüriyet binası, hastane ve aceze dairelerinin bir kısmına kalorifer tesisatı yapılmıştır. Tam teşekküllü İlk Okul 1952-1953 yılında müesseseden ayrılmıştır.1332 senesinde de müesseseye bir fırın ilave edilmiştir.
Çatısı altında barındırmakta olduğu 1000 den fazla kimsesiz, sakat aceze ve sokağa atılmış kimsesiz çocukların her bakımdan ve her türlü istirahat ve ihtiyaçlarını zamanın icaplarına göre temin edip karşılamak üzere daima ileri doğru hamleler yaparak imalathaneler genişletilmiş, kreş ıslah edilerek modern bir hale getirilmiş, yoğurthane ve berberhane ilaveleri yapılarak aceze ve hastaların süt, yoğurt ihtiyaçları dahilen temin edilmeye başlanmış olduğu gibi evvelce 4 doktorla idare edilmekte olan hastaneye tadil edilerek poliklinikler ihdas edilmiş ve röntgen dahil bütün mütehassıslarıyla 200 yataklı tam teşekküllü bir hastane haline getirilmiştir.
Sosyal bakımdan memleket ölçüsünde büyük faydalar sağlamakta olan bu şefkat Müessesesi bugün İçişleri Bakanlığı bağlı olarak katma bütçe ile 1332 yılında yapılmış ve hala mer’iyetde bulunan bir Nizamname esasları dahilinde doktor, hemşiresi, memuru ve kafi miktar personel kadrosu ile idare edilmektedir.
Darülaceze’ye mezhep gözetilmeksizin Nizamnameye göre; İstanbul’da doğmuş veya İstanbul’da ikamet eden yoksul, kimsesiz, alil, çalışamayacak derecede ihtiyarlarla sokağa terk edilmiş kimsesiz çocuklar durumlarını gösterir ilmuhaber ve nüfus cüzdanları ile kabul edilirler. Müracaat eden acezenin evvela doktor tarafından muayenesi yapılır, hasta ise hastane, değilse aceze dairelerinin birine yatırılarak son ömrünü huzur içinde düşüncesiz geçirilmesi temin edilir.
