Sultan Abdülhamit’in Öğrenim Reformu Osmanlı Tarihi En Büyük Eğitim Hareketi
Bir zamanlar gücüne güç katan, yönetim ve askeri açıdan çok iyi durumda olan Osmanlı Devleti’nde Abdülhamid tahta geçtiğinde işler iyi işlemiyordu.
Okullar eski, Asker yetersiz, Ekonomi kötü, Güvenlik kötü,Halk işsizdi.
Sultan Abdülhamid memleketteki kötü gidişi durduracak köklü reformlar yapmak istiyordu.
Mali iktisadi güç; Yahudi, Ermeni, Rum ve bazı Batılı devletlerin kontrolündeydi.
Ne yapıp edip Avrupa’daki yenilikçi akımla başa çıkabilecek eğitim ve iktisadi reformları yapmalıydı.
Askeri, idari, siyasi önlemler alınmalıydı.
Kısacası; korkulu gidişe bir çare bulmalıydı.
İmparatorluğun kısa ve uzun vadeli geleceği için eğitim çok önemliydi.
Bunların gerçekleştirecek en temel yol Egitim Reformu idi. Osmanlı tarihinin en canlı eğitim hamlesi, Abdülhamid dönemine rastlar.
Rüştiyeden, mülkiyeye ve tıbbiyeye eğitim reformu gerçekleştirdi.
Ancak; eğitim reformu pahalı ve sonucunu görmek çok uzun vadeliydi. Nitekim; Çanakkale ve Kurtuluş savaşının tüm askerleri, Mustafa Kemal Atatürk Sultan Abdülhamit’in kurduğu okullarda okumuşlardı.
Okul sayılarına göz atıldığında;
1877’de İstanbul’da sadece 200 tane modern ilkokul varken 1905’te 9 bine çıkmıştı
Ortaokul düzeyindeki eğitim veren Rüştiyelerin sayısını İstanbul’da 33 resmi, 39 özel ve 4’ü askeri olmak üzere 76’ya çıkardı.
Vilayetlerde ise 619 rüştiye mektebinde 40.000 civarında öğrencinin eğitim görmesini sağladı. Tahta geçtiği yıl 250 olan rüştiye sayısı 1909’da 900’e çıkardı.
Lise eğitimi veren idadi mektep sayısını hatırı sayılır derecede arttırdı.
93 resmi, 11 özel ve 5 askeri olmak üzere 109 İdadi okulda 20.000 civarında öğrencinin okumasını sağladı. O gün için bu rakamlar önemliydi.
Kız çocukların okumasına da önem veriyordu. İlk defa kız meslek okulu Onun zamanında açıldı.
Dönemin zor şartlarına rağmen açılan resmi okulların sayısı toplamda 15.000’e yaklaşmıştı.
Bu okulların öğretmen açığını kapatmak amacıyla İstanbul Muallim Mektebi gibi öğretmen yetiştiren okullar açılmıştır.
Üniversite eğitimi için ilk defa 1869’da özgün anlamda Darülfünun açılmış 1873’lere kadar eğitimini sürdürmüştür. Belirli zaman aralıklarıyla açılıp kapanan Darülfünun, II. Abdülhamid’in 25. cülus yıldönümünde kalıcı olarak açılır ve 1933’de İstanbul Üniversitesi’ne dönüşür.
Mülkiye Mektebi, Hukuk Mektebi, Ticaret Mektebi, Sanayi-i Nefise gibi örneklerini çoğaltabileceğimiz okullar günümüz modern eğitim kurumlarının temelini oluşturur.
