ABDÜLMECİT DÖNEMI
1839–1861
* II. Mahmut’tan sonra tahta çıkan Abdülmecit’in ilk işi babasının ölümü nedeniyle yayınlayamadığı Tanzimat Fermanı’nı Mustafa Reşit Paşa’nın yardımıyla yayınlamak olmuştur.
Tanzimat Fermanı 1839
* Temel amaç Osmanlı devletini parçalanmaktan kurtarmaktır.
* Mısır sorunun çözümünde İngiltere ve Fransa’nın desteğini sağlamak amaçlanmıştır.
* 1839 yılından başlamak üzere I. Meşrutiyet’e (1876) kadar olan döneme Tanzimat Dönemi denilir.
Tanzimat Esasları:
- Müslüman-Hristiyan bütün halkın Can, Mal ve Namus güvenlikleri korunacak.
* ilk defa Müslüman-Hristiyan eşitliği sağlandı
- Vergiler herkesin gelirine göre alınacak. (Eşitlik)
- Herkes mal mülk sahibi olabilecek. (Özel Mülkiyet)
- Rüşvet ve iltimas yasaklandı
- Mahkemeler açık olacak, kimse yargılanmadan cezalandırılmayacak. (Nizamiye Mahkemeleri kuruldu)
- Askerlik vatan görevi sayılacak gayri Müslimlerde asker olacak
* Tanzimat fermanı kanun üstünlüğüne dayanır. Bu yönüyle tam bir anayasa olmasa da ilk anayasal hareket olarak bilinir.
* Padişah kanunlara uyacağına söz vermiştir. Bu durum hukuk devleti olma yolunda önemli bir adımdır.
Islahat Fermanı 1856
* Temel amaç yine Osmanlı devletini parçalanmaktan kurtarmaktır.
* Paris konferansında Avrupalılara hoş görünmek amacıyla yayınlanmıştır.
* İlanında Avrupalı devletlerin baskısı vardır.
* Azınlıklara çok geniş haklar veren bir belgedir.
* Islahat fermanının uygulanmaması demek Avrupalı devletlerce bir savaş nedeni olarak görülmüştür.
Islahat Fermanı Esasları:
- Din ve Mezhep özgürlüğü getirildi
- Karma mahkemeler açıldı. Herkesin kendi dinine göre yemin etmesi kuralı getirildi.
- Azınlıklar için bedelli askerlik yani nakdi bedel uygulaması getirildi.
- Gayri Müslimleri küçük düşürücü söz söylenmesi yasaklandı
- İşkence ve angarya yasaklandı
- Azınlıklara istediği okulda okuma ve devlet memuru olma hakkı tanındı
- Azınlık okulları açılması serbest bırakıldı
- Azınlıklara şirket ve banka kurma hakkı tanındı
- İltizam usulü kaldırıldı. (fakat bir süre sonra tekrar uygulamaya kondu)
- Cizye vergisi kaldırıldı
- Gayri Müslimler il Genel Meclislerine üye olabilecekler
* Islahat fermanı Avrupalıların iç işlerimize karışmasını önleme amacıyla yayınlanmış olmasına rağmen, Islahat Fermanıyla Avrupalılar iç işlerimize daha fazla müdahale etmeye başlamışlardır.
Abdülmecit Zamanındaki Diğer Islahatlar Ve Tanzimat Dönemi Yenilikleri
* 1839 ile 1861 yılları arası yeniliklerine Tanzimat yenilikleri denir. Bu dönemde:
— Nizamiye mahkemeleri açıldı
— Demiryolu yapımına başlandı
— Kırım savaşı sırasında ilk dış borç alındı 1854
— İstanbul Darul Fünunu açıldı
— Bankı Dersadet adıyla ilk Osmanlı Bankası kuruldu.
— Meclisi Maarifi Umumiye (MEB) açıldı
— Askerlik 5 yıl ile sınırlandırıldı
— Askeri Baytar Okulu açıldı
— Ordunun isimi Asakiri Şahane oldu
— İlk kâğıt para Kaime basıldı
— Mülkiye Mektebi açıldı
— Kız Rüştiyeleri açıldı
— Darul Muallim açıldı. (Erkek öğretmen okulu açıldı)
— Mecidiye piyasaya sürüldü.
— Vilayet Nizamnamesi hazırlandı
* Tanzimat Döneminde Eğitim, Yargı ve Maliyede ikililik (Çok Başlılık) vardır.
