Son Osmanlı Mebusan Meclisi Ve Misakı Milli Konu Anlatımı Kısa Ders Notu Özet
SON OSMANLI MEBUSAN MECLISI (12 OCAK-12 NISAN 1920) VE MISAK-I MILLI 20 OCAK 1920
Mütarekeden sonra meclisi mebusan mevcut duruma muhalefet ettiği için sultan Vahideddin tarafından 21 Aralık 1918 de kapatıldı.
Amasya görüşmelerinde ve daha önceleri Anadolu’nun ısrarla üzerinde durmasından dolayı meclisin açılmasına karar verildi.
Ingilizler bu seçimlere müdahale etme ihtiyacı duymadılar.
Çünkü
Seçimlere katılım olmayacağına
Türk milletinin artık savaştan bıktığını bezginlik içerisinde olduğuna
Kim gelirse gelsin Istanbul’da sözlerinden çıkamayacağına inanıyorlardı.
Bu durum Mustafa Kemal’in işine yaradı.
Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti yandaşlarının meclise seçilmesini kolaylaştırdı.
Seçimler sonunda birisi Yahudi olmak şartıyla 168 millet vekili seçildi.
Mustafa Kemal meclisin Istanbul’da açılmasını istemiyordu.
Çünkü burada rahat çalışamayacaktı.
Istanbul dışında toplanması da anayasaya aykırı olup işleyiş yönünden de mahsurluydu.
Çünkü yasamanın bir yerde yürütmenin başka bir yerde olması doğru değildi.
12 Ocak 1920 de 68 mebusla meclis Istanbul’da açıldı.
Mustafa Kemal meclise Erzurum mebusu olarak seçilmiş fakat başına gelecekleri tahmin ettiği için gidememişti.
Gidenlerle Ankara’ya gelerek görüştü.
Onlardan
Birlikte hareket edip bir gurup kurmalarını
Kendisini meclise başkan seçmelerini istedi.
Mustafa Kemal’in başkan olmak istemesinin sebebine bakıldığında meclisin çalışmalarından dolayı kapatılacağına inandığından meclisi başka bir yerde toplamaktı.
Çünkü kanuni esasiye göre meclis usulsüz kapatılırsa başkanın meclisi başka yerde toplama hakkı vardı.
Meclisteki milletvekilleri Mustafa Kemal’in istediği gibi tam manası ile çalışmadılar.
Mustafa Kemal’i başkan seçmediler kurdukları gurubun adını da mudafa-i vatan değil tepki almasın diye felahı vatan koydular.
Padişahın yanındaymış gibi davranmaya başladılar.
20 ocakta bu meclis 6 maddelik bir kararı kabul etti.
Misak-ı Milli (milli yemin milli ant )denilen bu kararlar
30Ekim 1918 Mütarekesi’ne göre,düşman işgali altında kalan Arapça konuşulan yerler halkının kaderi,bunların hür olarak verecekleri reylere göre belirtilmesi gerekir.Mütareke çizgisinin içinde ve dışında kalan bu yerlerin Islam ve soyca bir olan Osmanlı çokluğunun oturduğu bölgelerin hepsi,hüküm ve fiil bakımından,Anayurttan hiçbir sebeple ayrılmaz bir bütündür.
Halkı,ilk serbest kaldıkları sırada,(Haziran 1918 de) verdikleri oylarıyla Anayurda katılma kararını Evliye-i Selese(=Üç-Sancak:Kars;Oltu-Olur ve Şenkaya dahil Ardahan;Artvin ve Acara ile Çürüksü dahil Batun) için, gerekirse yeniden serbestçe oylama yapılmasını kabul ederiz.
Türkiye Barışı sırasında,hukuk durumunun görüşülmesi kararlaştırılan Batı-Trakya’nın kaderi de, oranlarda oturanların serbestçe verecekleri oylara göre belirtilmelidir.
Islam Halifeliğinin Osmanlı Saltanatının ve Hükümetinin merkezi Istanbul Şehri ile,Marmara Denizinin güvenliği korunmalıdır.Bu şartlara uyularak,Akdeniz/Çanakkale ve Karadeniz/Istanbul Boğazlarının, Dünya Ticareti ile ulaşımına açık tutulması için bizim de, ilgili devletlerle birlikte vereceğimiz karar, geçerli sayılır.
Azınlıkların (Türkiye’deki;Rumlar,Ermeni ve Yahudi hakları,itilaf Devletleri ile hasımları ve bir takım ortakları arasında kararlaştırılan anlaşma esaslarına göre komşu ülkelerdeki Müslümanların da bu haklardan istifadeleri güveni ile tarafımızdan teyit ile sağlanacaktır.
Milli ve iktisadi gelişmemize imkan vermek ve daha çağdaş bir düzgün idare ile işleri yürütmek için,her devlet gibi, bizim de gelişmemizi sağlamak üzere tam bir serbestliğe ulaşmamız,yaşama ve varlığımız temelidir.Bu yüzden,siyasi,adli,mali v.s. gibi gelişmemize engel olan bağların karşısındayız.Ortaya çıkacak Devlet Borçlarımızın ödeme şartları da,bu esaslara aykırı olmayacaktır.
MISAK- MILLININ SONUCU VE ÖNEMI
Erzurum ve Sivas kongrelerinin özeti olup mebusan meclisi tarafından kabul edilmesidir.
Milli mücadelenin hedefini ve sınırlarını kesin olarak ortaya koymuştur.
Anadolu hareketinin siyasi bir zaferidir.
Sınırlarım çizilmesinde Türk milliyetçiliği ve halk oylaması ön plandadır.
Azınlık haklarına tepki göstermiş ne kadar olacağını belirlemiştir.
Kapitülasyonlara ilk ciddi tepki gösterilmiş kaldırılması istemiştir.
Mebusan meclisi tarihinin en önemli kararlarıdır.
Osmanlının meclisi Osmanlının dağıldığını resmen kabul etmiştir.
Istanbul’un resmen işgaline neden olmuştur.
Mebusan meclisinin kapatılmasına neden olmuştur.
TBMM nin açılışına ortam hazırlamıştır.
Türk milletinin kabul edebileceği barışın şartlarını ortaya koymuş bunu tüm dünyaya duyurmuştur.
Azınlıklar maddesinde Islamcılık fikri ön plandadır.
Boğazların kontrolünün bizim olacağını açıklamıştır.
Osmanlının borçlarının ödeme şeklini ortaya koymuştur.
Bu kararlar Osmanlı hükümetini bağladığı için çok tepki almıştır.
Itilaf devletleri Anadolu direnişini daha ciddiye almaya başlamışlardır.
ISTANBUL’UN RESMEN IŞGALI 16 MART 1920
Osmanlı mebusan meclisi misak-ı milli kararlarını alınca Ingilizler hem çok şaşırdılar hem de şiddetli bir tepki gösterdiler
Asıl önemli olan bu karaları savunacak ve uygulamaya çalışacak bir hükümet olmalıydı ki böyle güçte bir hükümet yoktu.
Ingilizler bu karaların iptali için Ali Rıza paşaya baskı yapmaya başladılar.
Ali Rıza Paşa bu baskıya dayanamadı ve ve 3 Mart ta istifa etti.
Damat Ferit in hükümet kurma ihtimali doğdu ama meclis başkanı Cemalettin Arif Bey bunu padişahla konuşarak engelledi.
Hükümet kurma görevi Salih paşaya verildi ve 7 Mart ta hükümeti kurdu.
Ingilizler yeni hükümetten de aynı şeyleri istediler.
Bu iptal karaları kabul görmeyince 16 Martta Istanbul’u resmen işgal ettiler.
18 Martta meclis çalışmalarının güvenli olmayacağını düşünerek çalışmalarına ara verdi.
Mebuslardan bir kısmı tutuklanmaya başlandı.
Kaçabilenler ise Ankara’ya geldi.
2 Nisanda da Salih Paşa hükümeti bu olaylara karşı istifa etti.
5 Nisanda Damat Ferit son defa hükümet kurdu.
12 Nisanda meclisi feshetti.
Itilaf devletleri bir genelge yayınlayarak işgalin geçici olduğunu Anadolu’da buna tepki isyanları olursa yurdun tamamını işgal edeceklerini duyurdular.
Sonuçta
Osmanlı parlamentosu ortadan kalktı.
Ankara da yeni bir meclis açma imkanı doğdu.
Mustafa kemale mücadeleyi padişah adına yürüttüğünü söyleme imkanı doğdu.
Damat Ferit tekrar başa geldi.
Bu olanlar Mustafa Kemal tarafından tüm yurda duyuruldu ve kınandı.
Ayrıca bir genelge yayınlayarak bazı tedbirler aldı.
Bunlar
Istanbul’a vergi gönderilmemesini istedi
Istanbul’dan gelen atamaları geri cevirdi
Haberleşmeyi kesti ve Istanbul’a ambargo uyguladı
Istanbul’daki tutuklamalara karşı oda Anadolu’da itilaf subaylarını tutukladı.
Istanbul’dan Anadolu’ya sevkıyatı önlemek için Geyve ve Ulukışla daki demiryollarını tahrip etti.
Itilaf devletlerinin Anadolu’daki resmi ve gayri resmi mallarına el koydu.
Ankara’da yeni bir meclis açmak için çalışmalar başlattı.
Istanbul işgal edilip mebusan meclisi kapatılınca Mustafa Kemal 19 nisanda bir genelge yayınlayarak milletvekillerini Ankara’ya çağırdı.
Bu genelge ile ayrıca bazı bölgelerde seçim çalışmalarının da başlamasını istedi.
Sonuçta 23 Nisan 1920 de eski ve yeni milletvekilleri ile 78 kişi meclisi açtı.
Bu sayı daha sonra 376 ya kadar çıkacaktır.
Bir gün sonra Mustafa Kemal başkanlık divanına seçildi.
Mustafa Kemal meclise bir önerge verdi.Bu önergede
Hükümet kurulması gereklidir.
Bu hükümete geçici veya padişahın vekili adını vermek yanlış olur.
Meclis başkanı aynı zamanda hükümetinde başkanı olmalıdır.
Egemenlik millete ait olmalıdır.
Yasama yürütme ve yargı meclisin içinde olmalıdır.
Meclisin üstünde hiçbir güç olmamalıdır.
Yürütmeyi meclis hükümeti aracılığıyla kullanmalıdır.
Halifenin ve padişahın durumuna sonradan bu meclis karar vermelidir.
Bu önerge kabul edildi.
Bu önerge Teşkilat-ı Esasiye ye kaynak teşkil edecektir.
Bu meclisin açılıp ve bu meclis içinden bir hükümet kurulunca artık gücünü halktan alan bir hükümet doğmuştur.
Bu mevcut duruma da Cumhuriyet denilmekte idi.
Adı konulmasa da cumhuriyet uygulamaya konulmuştu.
Bunu o zaman söylemek birlik beraberlik açısından olumlu olmazdı.
Bu yüzden padişaha bağlılık ifadeleri kullanılıyordu.
Bu meclis ilk iş olarak bir hükümet kurdu.
Daha sonra bir komisyon kurularak anayasa hazırlamaya başladı.
Bu meclis ve bu meclisin açılması ile
Olağan üstü yetkilere sahip bir kurucu meclistir.
Meclisin içinde çok değişik fikir ve meslek gurupları olup hepsinin ortak gayesi memleketin bağımsızlığıdır.
Meclis başkanı ve hükümet seçimi parlamenter sisteme ters düşmekte buda b.azı karışıklıklara neden olmuştur.
Bu meclisin açılması ile millet iradesine dayanan yeni bir devlet kurulmuş,milli egemenlik ilkesi tam gerçekleşmiştir.
Geçici bir meclis olmadığını aldığı karalarla ve yaptığı uygulamalarla göstermiştir.
Kararlar hızlı alınsın diye meclis hükümeti sistemi benimsemiştir.
Yasama yürütme ve yargıyı bünyesinde toplayarak halkın tek temsilcisi olduğunu göstermiştir.
Temsil kurulunun görevi sona ermiştir.
Vatanı işgalden kurtarmıştır.
Saltanatı kaldırmıştır.
Istiklal mahkemelerini kurmuştur.
ILK ANAYASA TEŞKILAT-I ESASIYE 20OCAK 1921
Meclis açıldıktan sonra bir komisyon kurarak anayasa hazırlamaya başladı.
Çünkü
Meclis çalışmalarının düzeni için
Meclisin meşruluğu için
Meclisin güvenilir ve itibarı olması için
bağlı bulunması gereken bir yasa olmalıydı.
Bu komisyon 23 maddeden oluşan bir anayasa hazırladı.
Cumhuriyet tarihimizin bu ilk anayasasının temel maddeleri şunlardı.
Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.
TBMM Türkiye devletini yönetir.
Hükümet TBBM hükümeti adını alır.
Kanunları yapma ve yürütme yetkisi TBMM ye aittir.
TBMM halk seçer.
Seçimler iki yılda bir yapılır.
Bakanları meclis seçer.
Başbakanı bakanlar seçer.
Meclis başkanı aynı zamanda hükümetinde başıdır.
Şer-i hükümlerin uygulaması meclise aittir.
Bu anayasa
Savaştan dolayı ve karalar hızlı alınsın diye kısa ve öz tutulmuştur.
Saltanatla ilgili karalar sonraya bırakılmıştır.
TBMM nin yaptırım gücünü ve itibarını artırmıştır.
Ulusal güçlerin birleştirilmesinde önemli rol oynamıştır.
Savaştan dolayı vatandaşlık hakları yargı işleri TBMM nin yetki ve görevleri vs. esik kalmıştır.
Bu anayasa laik değildir.
Türk tarihinde egemenliği ilk kez millete vermiştir.
Türk devletinin ilk anayasasıdır.
Meclis hükümet sistemi ve Meclis üstünlüğü benimsenmiştir.
Devlet başkanı yoktur.
Devletin rejimi belirlenmemiştir.
Kuvvetler birliği ilkesi benimsenmiştir.
Seçmen yaşı 18 olarak belirlenmiştir
TBMM KARŞI ÇIKAN AYAKLANMALAR
Anadolu’da yeni bir meclisin açılması itilafın ve Istanbul hükümetinin işine gelmedi.
Işte bu yüzden bu meclisin bir an önce ortadan kalkması gerekliydi.
Meclisin gücünün kırılması için önce ona karşı ayaklanma çıkarıldı.
Bu ayaklanmaların sebeplerine bakıldığında.
Anadolu’da otoritesini kaybetmek istemeyen Istanbul hükümetinin kışkırtması.
Istanbul hükümetinin milli mücadeleyi ihtilalci ve Bolşevik olarak göstermesi
Itilaf devletlerinin milli mücadeleyi padişah ve halifeye karşı yapıldığını söyleyerek halkı kışkırtmaları.
Ingilizlerin boğazlar çevresinde bir tampon bölge oluşturmak istemeleri.
Asker kaçaklarının otorite boşluğundan yararlanmak istemeleri.
Azınlıkların fırsattan yararlanmak istemeleri.
Kuvva-i milliyecilerden bazılarının düzenli orduya karşı olmaları,güçlerini kaybetmek istememeleri.
Ayaklanmalar genelde Ankara çevresinde çıkmış olup meclisi bu şekilde sıkıştırmayı düşünmüşlerdir.
Ayaklanmamalar dört ana başlıkta incelenir
Istanbul hükümetinin çıkardığı ayaklanmalar
Ahmet Aznavur ayaklanması
Bu kişi Osmanlı tarafından Paşa yapılarak kafir olan melcesi ortadan kaldırmak için harekete geçti
Kuvva-i milliye ve düzenli ordu tarafından ortadan kaldırıldı.
Kuvva-i inzibatiye-halifelik ordusu
Ingiliz altınları ile oluşturulan bir inzibat kuvveti olup meclisi ortadan kaldırmaya niyetlendi ama bunda başarılı olamadı.
Istanbul hükümeti ve itilaf devletlerinin çıkardığı ayaklanmalar
Bolu Düzce Adapazarı ayaklanması
Ingilizler din elden gidiyor diye yöre halkını kışkırtmışlardır.
Buradaki gaye boğazların etrafına tampon bir bölge oluşturmak
Kuvva-i milliye ve düzenli ordu tarafından bastırıldı.
Konya ayaklanması
Italyanlar delibaş Mehmet i din elden gidiyor diye kışkırttılar.
Düzenli ordu ilk burada kullanıldı ve ayaklanma bastırıldı.
Yozgat ayaklanmaları
Nüfuzlu ailelere meclisin Bolşevik olduğunu kazanırsa ellerinden toprakların alıp halka dağıtacağını söyleyerek kışkırtmışlardır.
Çerkez Ethem tarafından bastırılmıştır.
Afyon ayaklanması
Çopur Musa din elden gidiyor diye ayaklanmıştır ve bastırılmıştır.Â
Mili aşiret ayaklanmasa
Urfa da Fransızlar tarafından çıkartıldı.
En zor bastırılan ayaklanmadır.
Azınlıkların çıkardığı ayaklanmalar
Rum ermeni ve Yahudilerin çıkardığı ayaklanmalardır.
Mondrosla birlikte ayaklanmaları başladı savaşın sonuna kadar sürdü.
En uzun süren ayaklanmalardı.
Kuvva-i milliyecilerin ayaklanmaları
Çerkez Ethem Demirci Mehmet Efe Yörük Ali Efe gibi kuvvacıların düzenli orduya girmek istemelerinden dolayı çıkan ayaklanmalardı.
AYAKLANMALAR IÇIN ALINAN TEDBIRLER
Hıyanet-i vataniye kanunu çıkarıldı.
Istiklal mahkemeleri kuruldu.
Damat Ferit in fetvalarına karşı Ankara müftüsünden karşı fetva alındı.
Kuvva-i milliye kaldırıldı düzenli ordu kuruldu.
Osmanlı hükümeti ile bütün ilişkiler kesildi yaptığı bütün işler yok sayıldı.
AYAKLANMALARIN SONUÇLARI
Yunanın yayılmasına yol açtı.
Milli mücadelenin uzamasına neden oldu.
Kardeş katli ve mücadelesi oldu.
Milli kaynakları boşuna heba oldu.
Düzenli ordunun kurulması hız kazandı.
TBMM nin Anadolu’da itibarı ve otoritesi artı.
