31 Mart Olayı (13 Nisan 1909) eski düzeni getirmek isteyen bazı kesimlerin Meşrutiyete karşı olmalarıyla çıkardığı ayaklanmalardan ibarettir. Bu amaçla bu kesimler Meşrutiyeti yıkmak ve eski düzen olan Mutlakiyet sistemini geri getirmek istemişlerdir. Kpss genel kültür Tarih konusu içinde işleyeceğimiz bu konudan önce 2. Meşrutiyet başlığını ele almıştık. Şimdi de yine 2. Abdülhamit döneminde gerçekleşen ve sonucunda yerine 5. Mehmet Reşat’ın getirileceği 31 Mart Olayı konusu çok hüzünlüdür.
31 Mart Olayı (13 Nisan 1909)
2. Meşrutiyetin ilanında etkisi bulunan İttihat ve Terakki Cemiyetinin savunucularından oluşan İttihat ve Terakki Partisi meclisin açılmasından sonra iktidara bir türlü yerleşememiştir ve bunun sonucunda parti içinde ayrılıklar baş göstermiştir. Dolayısıyla parti içinde muhalefet oluşmaya başlamış ve bu, ülkede siyasi çatışmalara sebep olmuştur. Bunlarla beraber gelen toprak kayıpları da doğal olarak ülkede olumsuz bir hava yaratmıştır.
Tüm bu durumları fırsat olarak gören Volkan Gazetesi Baş Yazarı Derviş Vahdet ve ek olarak Ahrar Partisi kışkırtmalar yaparak olayları körüklemişlerdir. Dolayısıyla İstanbul’da artık asayiş ve düzen bozulmuştur. Bozulan asayişi düzeltmek amacıyla İttihat ve Terakkiciler o dönemde Makedonya’da bulunan Avcı Taburları‘nı İstanbula’a getirmişlerdir. Fakat ne enteresandır ki Avcı Taburları’nın kafalarına göre hareket etmeleri, disiplinsiz tavırları bastırmak istedikleri karışıklığı daha da arttırmıştır. Böylece eski düzeni getirmek isteyenler isyanı başlatmıştır. İttihatçıların kendi elleriyle getirttiği Avcı Tabuları’ndan bir grup bile bu isyana destek vermiştir. Meclis önünde toplanan isyancılar bazı subay ve gazetecileri öldürmüşlerdir.
2. Meşrutiyet’in başından itibaren dikkat ederseniz hemen hemen tüm olayların içinde ittihatçılar yer almaktadır.
31 Mart Vakası Türk Tarihinde rejimi değiştirmeye yönelik ilk ayaklanma özelliğini taşımaktadır. İleriki konularda işleyeceğimiz Şey Sait İsyanı (1925) ve Menemen Olayı (1930) da rejimi değiştirmeye yönelik isyan özelliğiyle 31 Mart Olayı ile benzerlik taşımaktadır.
Soru: 13 Nisan 1909’da gerçekleşmesine rağmen Neden 31 Mart olayı olarak anılmaktadır?
Cevap: Çünkü Rumi Takvim’e göre, yani o dönemde kullanılan takvime göre tarihler 31 Mart 1925’i göstermekteydi. Bu yüzden 31 Mart Olayı olarak anılmaktadır.
İsyanlar artmış, meclis önünde subaylar öldürülmüş ancak 2. Abdülhamit bunları önlemeye yönelik ve isyanı bastırmaya yönelik bir tedbir almamıştır. Bunun üzerine İttihat ve Terakki Partisi Selanik’te hazırladığı Hareket Ordusu‘nu İstanbula getirterek İsyanı bastırmıştır.
Hareket Ordusu’nun Komutanı Mahmut Şevket Paşa, Kurmay Başkanı ise bundan sonra tarih sahnesinde sık sık göreceğimiz Mustafa Kemal‘dir.
31 Mart Olayı’nın Sonuçları
2. Abdülhamit isyana müdahil olmaması ve ayaklanmada rolü olduğu gerekçesiyle tahttan indirilmiş ve yerine 5. Mehmet Reşat getirilmiştir.
Meclis kararı ile tahttan indirilen ilk padişah 2. Abdülhamit olmuştur. İleride işleyeceğimiz konularda meclis kararı ile tahttan indirilen indirilen ikinci padişah ise Sultan Vahideddin olan bilinen 6. Mehmet olacaktır.
İttihat ve Terakki Partisi yönetimde artık daha etkili olmuştur. Dolayısıyla padişahın yönetimdeki etkinliği azalmıştır.
Bazı demokratik adımlar adına Anayasada değişiklikler yapılmış ve padişahın yetkileri kısıtlanmıştır. Dolayısıyla Kanun-u Esasi ilk hali, yani 1. Meşrutiyetten farklı olarak 1909 yılında bazı değişikliklere uğramıştır. Peki 31 Mart Olayı ile 1909 yılında yapılan bu değişiklikler nelerdir? Hemen sıralayalım :
Artık kanun teklifi padişahın iznine bağlı değildir.
Padişah bundan sonra mahkeme kararı olmadan sürgün yetkisi veremeyecekti.
Hükumet artık padişaha değil, meclise karşı sorumlu olacak.
Padişahın olağanüstü hallerde meclisi kapatma yetkisi daha çok kısıtlanmıştır. Dikkat edelim kapatma yetkisi hala var ancak daha çok kısıtlanmış.
Kpss genel kültür Tarih konumuza ait 13 Nisan 1909 yılında gerçekleşen 31 Mart Olayı ile ilgili konu anlatımımız tamamlanmıştır. Bir sonraki Tarih konusu Osmanlı Fikir Akımları olacaktır.
